Goed isoleren tijdens renovatie stolpen, houd warmte binnen
REGIO - Van huis uit was behuizing een bescherming tegen weer en wind al snel goed. Daar is door de eeuwen heen de bouw op afgestemd. Naarmate de tijd en welvaart voortschreed werden de bescherm- en isolatiewaarden groter en groter. Afhankelijk van het te besteden inkomen werd er meer of minder aan bescherming/isolatie gedaan.
Het verwachtingspatroon van de gemiddelde burger is wel veranderd. Ergens in de afgelopen vijftig jaar zijn we het 'gewoon' gaan vinden dat je het nooit meer koud hebt. In het verleden ging je in stolpen dicht tegen de koeien aanzitten. Daarna naar de opkamer, waar je de grootst mogelijke moeite deed om warm te krijgen. Een trui, een dekentje, luiken dicht en kranten en doeken in de naden proppen. Hout, kolen, petroleum of oliekacheltje stoken. En in veel gevallen, kroop je dicht tegen elkaar aan in bed.
Maar met die adviezen hoef ik niet meer aan te komen! Veel stolpen verloren hun originele functie. Vroeger was het een grote overkapping voor het hooi en stro. Omdat daar veel van nodig was, werd het dak ook groot. Waar de koeien dicht bij het hooi stonden, werd het een nog groter gebouw.
De stolp is eind zestiende eeuw ontstaan. Om het grote gebouw economisch haalbaar te maken, werd met de goedkoopst mogelijke materialen gebouwd. Riet groeide in de sloot en dennenbomen, die stonden toen overal toen (en later uit Baltische staten). Het vierkant gebint (houten binnen balken structuur), eerst van eiken, later werd grenen geïmporteerd en dat was duur. Daar moest men zuinig op zijn. Aan de voorkant werd een ruimte ingericht, waar men sliep en kookte, de boer en boerin woonden bij het werk. Dit concept bleef vrijwel ongewijzigd tot diep in de twintigste eeuw. Tot het moment dat schaalvergroting de stolp als boerengebouw achterhaalde. Hierdoor gingen honderden, misschien wel duizenden stolpen verloren.
De verscheidenheid was enorm, maar er zijn wel familiekenmerken te benoemen. Te weten: piramidedak, vierkante basis opzet, gebint als constructie, lange en korte regel. Hooi binnen het vierkant en darsdeur achter voor de Noord-Hollands en West-Friese Stolp. Hier zijn honderden uitbreidingen en variaties op gemaakt, net naar gelang en inzicht en status, maar nooit geïsoleerd, zoals wij dat nu wensen.
Decennia wordt voor stolpen een herbestemming bedacht, maar er is er één succesvol: burgerwonen. In de eerste fase van de overgang werd er niet of nauwelijks iets gedaan aan isolatie. Pimpen is een betere omschrijving. De stolp was zonder isolatie donker en had weinig ventilatie, het waren vochtige gebouwen met schimmel. Door de grote oppervlakte en inhoud lastig te verwarmen en stookkosten waren hoog.
Er zijn verschillende stolp-statussen: stolpen met woonbestemming en boerenbedrijf (agrarisch) en stolpen met agrarische bestemming (mag niet in gewoond worden, tenzij je gaat boeren). Deze vormen kunnen in stedelijk gebied liggen (je kan een woonbestemming bij gemeente aanvragen) en in landelijk gebied mag men niet wonen (het bestemmingsplan moet de provincie wijzigen). Om de woning hedendaags te maken en klaar voor de toekomst, moet je goed isoleren en daglicht binnenlaten.
IwemaBouw uit Barsingerhorn adviseert bij het verbouwen van een stolp. Men moet ook rekening houden met monumentale of beeldbepalende panden. IwemaBouw weet alle regeltjes die een gemeente of provincie hebben opgesteld en kunnen hun klanten goed van dienst zijn.
Kijk voor meer informatie op www.iwemabouw.nl.
