Over Aal de Bokkenvrouw
De Verenigde Staten en westerse bondgenoten hebben Afghanistan verlaten, de Taliban heeft het landsbestuur overgenomen. Voor de handhaving van mensenrechten wordt gevreesd. Vrouwen lijken teruggeworpen te worden naar Middeleeuwse tijden. Maar hoe verging het vrouwen hier lange tijd?
Het vrouwenkiesrecht bestaat nog maar 100 jaar, pas in 1957 werd de Nederlandse vrouw voor de wet handelingsbekwaam en een gelijke beloning voor hetzelfde werk is anno 2021 nog steeds niet gerealiseerd. Een voorbeeld uit dat niet zo verre verleden betreft Aatje Spits. Zij werd in 1840 op Terschelling geboren, trouwde, maar het huwelijk was geen succes: zij onderhield een buitenechtelijke relatie waaruit een kind werd geboren.
In die tijd een misdrijf toen aangeduid als 'vleselijke conversatie'. Vrouwen werden hiervoor gestraft; de betrokken mannen waren vaak niet bekend als 'mededader'. Aatje Spits, bijgenaamd Aal de Bokkenvrouw, werd veroordeeld. Haar straf van een half jaar zat zij uit in een gevangenis te Alkmaar. Zij mocht haar baby in de gevangenis bij zich houden. Dat nog wel.
Hoeveel Alkmaarse vrouwen hebben in die tijd in vergelijkbare situaties gevangen gezeten? In 1935 stierf Aatje en verdween in een anoniem graf op de begraafplaats aan de voet van de vuurtoren Brandaris. Nazaten van haar hebben haar levensverhaal aan de vergetelheid ontrukt. Haar graf heeft nu ook een naam gekregen. Dit voorbeeld toont dat een volwaardige positie van de vrouw in onze samenleving nog maar een relatief kort bestaan kent. En is die positie overigens wel geheel volwaardig? Beschaving blijft een dun en kwetsbaar laagje van onze beschaving.
Klaas te Bos, HVA