Historisch boek over het leven boven het IJ
NOORD - Een gewoon en tegelijkertijd bijzonder gezin in Tuindorp-Nieuwendam in Amsterdam-Noord staat centraal in de documentatieroman ‘Sjaans jongens, oorlog en vrede boven het IJ’ (2019) van Diederik Tamse. Aan de hand van hun levensverhaal vertelt hij hoe het leven boven het IJ in de twintigste eeuw was.
Het oorlogsdagboek van grootvader Antoon was een belangrijke bron voor de schrijver om het verhaal omheen te bouwen. Het beschrijft zijn belevenissen vanaf de dag waarop hij en andere Nieuwendammers bij een razzia als dwangarbeiders werden opgepakt tot de terugkeer thuis.
Het boek gaat echter niet alleen over de oorlogsjaren, maar ook over de tijd die eraan voorafging - de verhuizing naar de Van der Pekbuurt in de jaren twintig als eerste bewoners, nog in de tienertijd - en de tijd erna, het rijke Nieuwendamse verenigingsleven in het pre-televisietijdperk in de jaren vijftig, over de succesvolle amateurtoneelvereniging ‘OBK’, waarin grootmoeder Sjaan schitterde, en het Waterlandsche Fanfarecorps, waar grootvader Antoon het vaandel droeg en soms ook op de grote trom sloeg. Grootvader Antoon was één keer per jaar de belangrijkste man van Noord, wanneer hij als Sinterklaas aankwam in het haventje van Nieuwendam. De persoonlijke belevenissen worden in het boek aangevuld met historische informatie en soms ook andere dagboekfragmenten, met name over de oorlogsjaren.
Hoewel grootvader Antoon een hoofdrol speelt in zijn eigen dagboekavonturen, komt Sjaan gaandeweg steeds meer uit de verf als de hoofdpersoon van deze documentatieroman. Zo paste het onderwerp van het boek goed bij het thema van de boekenweek in 2019, ‘moeder de vrouw’. Waarom heet het boek ‘Sjaans jongens’? Sjaan had een mannengezin, drie zonen en een echtgenoot. Ook haar man was voor haar ‘haar jongen’, zo valt uit Antoons dagboek op te maken. Aan haar andere jongens, de drie zoons, hadden beide ouders de handen vol. Over het leven van deze belhamels tijdens en na de oorlog wordt het nodige verteld, hun kwajongensstreken en straatgevechten met de andere jeugdige vechtersbazen van het ‘Blauwe Zand’.
Het boek is mede tot stand gekomen met hulp van medewerkers van het Historisch Centrum Amsterdam-Noord. Frits Prior, die ook vrijwilliger is bij het HCAN, verleende hulp met zijn adviezen en bij de eindredactie. 'Sjaans jongens' is onder andere te koop via de website boekenbestellen.nl – waar ook een voorbeeldfragment en de eerste reviews te lezen zijn, bij de boekhandel van Noord (Buikslotermeerplein) en andere boekhandels.