Historisch Haarlem (30): De schatten van de Bavo (6)
Willem Brand
HAARLEM - Wat kan een koorhek je nu vertellen? Wie op stap gaat met gids Aad Peters slaat steil achterover. Het koorhek dat geheel symmetrisch is, was de scheiding tussen de leken en de geestelijken.
Voor de middeleeuwse mens was het leven veel onveiliger en veel meer een onbeschreven blad dan voor ons 21ste-eeuwers. Wij laten ons niet veel meer wijsmaken. Kijk naar de wapenschilden en de schildhouders op de lambrisering onder het koperen hek en huiver.
Basilisk
Er was zoveel dat de middeleeuwer niet wist wat wij nu wel weten. Hij werd geleefd door het bijgeloof. Zo geloofde men dat er levenskracht uit ogen straalt. Voor wie in de ogen van de basilisk, een mythisch fabeldier dat het Haarlemse wapen vasthoudt, keek werd als het ware versteend. Het dier is een kruising tussen een haan en een cobra wiens gif je blind maakt.
Griffioen
Het wapen van Leiden wordt vastgehouden door de griffioen, een adelaar als kop en een leeuw als achterlijf en het sterkste dier op Aarde. De aap bij het wapen van Gouda was in de vroege Middeleeuws de duivel, want hij had geen staart en dus geen einde. In de late Middeleeuwen stond hij symbool voor mensen die hun lusten niet konden bedwingen. Alkmaar heeft een wildeman. In de vroege Middeleeuwen het symbool voor degene die niet in God gelooft. Later stond hij symbool voor iemand die onaangepast gedrag vertoont.
Pilaarbijters
Uiterst links staat een pilaarbijter, uiterst rechts een pilaarbijtster. In het Vlaams betekent dat huichelaar. Dat zie je omdat ze een rozenkrans zonder kruisje hebben. Hun overdreven godsdienstigheid leidde ertoe dat ze onderweg naar de kerk een houten patijn (= klomp) verloren. Zo vertellen de fabelbeesten je eigenlijk wat voor soort mensen je tegenkomt: roekeloze, gevaarlijke, giftige, onaangepaste en onbetrouwbare. Er is wat dat betreft geen spat veranderd.