Kleurenblind
AlgemeenCirca 1 op de 12 mannen is kleurenblind. Bij vrouwen is 1 op de 250 kleurenblind. In Nederland lopen dus zo’n driekwart miljoen mensen rond die kleuren niet goed van elkaar kunnen onderscheiden. Zelf heb ik het altijd beschouwd als een lastige bijkomstigheid en niet meer dan dat. Kleurenblind is eigenlijk ook een foute benaming. Kleurenblinden zien namelijk wel kleuren, maar ze nemen ze anders waar dan niet-kleurenblinden. Daarom wordt ook vaak de term kleurenzienstoornis gebruikt.
Met kleurenblindheid valt uitstekend te leven. Dat zeg ik als ervaringsdeskundige. De schoolarts die me op de lagere school weinig subtiel meedeelde dat ik nooit hetzelfde zou kunnen worden als mijn vader had geen weet van de impact van die mededeling. “Je bent kleurenblind” was het enige dat ze daaraan toevoegde, waardoor ik een ernstige ziekte dacht te hebben. Gelukkig brachten mijn ouders licht aan de horizon.
Kleurenblindheid is erfelijk. Veelal betekent het dat kinderen het van hun opa kunnen erven via hun moeder. In mijn geval klopt dat helemaal: twee van mijn kleinzoons zijn kleurenblind. Dat kan ook leiden tot vermakelijke situaties. Als mijn kleinzoon Robin en ik een kleur aanzien voor groen en mijn dochter zegt dat het geel is, kijkt hij me schalks aan en zegt: “Ze is kleurenblind hoor”. Hij gaat ermee om als de meeste leeftijdgenoten door het er niet over te hebben. En waarom zou hij ook? Soms krijgt hij hulp bij het kleding uitzoeken.
In de praktijk zijn er echter zaken waar beter rekening mee moet worden gehouden. Bij verkeerslichten bijvoorbeeld, maar ook matrixborden en spoorwegovergangen. School- en studieboeken met geografische kenmerken. Sportvloeren in sporthallen met onduidelijke afbakeningslijnen die het speelveld aangeven. Onderscheidende sportkleding. Op websites verwijzen kleuren naar informatiebestanden. Als je deze kleuren niet herkent, word je beperkt in je mogelijkheden om maatschappelijk te participeren.
Toen ik nog in Frankrijk woonde hadden we een zeilboot liggen in Port Vauban in Antibes. Het varen was geen probleem, maar er was een zekere noodzaak tot het verkrijgen van een vaarbewijs. Op dus naar de vaarbewijsschool waarbij alles in de praktijk perfect verliep, maar bij het examen in de kleine, met tl-lampen verlichte ruimte bleek het een vrijwel onmogelijke opgave om de op een donkere achtergrond (nacht) afgebeelde groene en rode tekens te onderscheiden. Het resultaat was dat ik mijn vaarbewijs niet kreeg. In Frankrijk hebben ze overigens een uiterst grappige benaming voor het verschijnsel kleurenblindheid: Daltonien. Inderdaad, naar de gebroeders Dalton, de stripfiguren die altijd in zwart/witte kleding rond lopen.
Er zou meer aandacht moeten komen voor dit fenomeen. Door onbekendheid en onwetendheid kan kleurenblindheid leiden tot onveilige situaties in het verkeer en tot maatschappelijke belemmeringen in werk, sport, zorg, wonen, sociale relaties en onderwijs.
Wally Ooms