Zuks nou maar: Westfriese uitdrukkingen
AlgemeenBuk
December is een maand van feesten en daarbij hoort lekker eten en drinken. Dat is soms een aanslag op je buk (=buik). Je krijgt een buk as een pachter, een dikke, zware buik, of een buk as een poskenpot, een volle buik.
Een poskenpot is een pot waarin beslag werd gemaakt. Nel van Laren-Zwuup zingt in haar liedje ‘Peet Meroit’ over een man met een portelbuk (dikke, ronde buik). Portel is het melkachtige vocht dat onder het persen van de kaas uit de kaasstof sijpelt.
Als je een buk met een boetje hebt, kun je heel wat op. Maar heb je een buk met biene, dan ben je in verwachting. Wanneer er volop gegeten en gedronken wordt, zegt men: de buk ging op de leest. De buk dik hewwe betekent verzadigd zijn. Maar dat geeft niks, beter een buk die barst as eten dat bederft.
De uitdrukking ‘buk dik, dag baas’ wordt gezegd als een gast of huisgenoot meteen na het eten vertrekt. Maar dat mag ‘m de buk niet knelle, dat mag niet hinderen. Een bukriem (buikriem) is een riem die onder de buik van het paard door aan het lemoen wordt bevestigd. De bukriem anhale houdt in dat er zuinig aan gedaan moet worden.
Weten jullie nog dat we aan het eind van het jaar 1999 poin in oôs buk hadden over de millenniumwisseling? Begin 2000 schreef ik er dit gedichtje over en daar sluit ik het jaar 2021 mee af!
An ’t end van de vorige eêuw
toe dochte de mense: ’t gaat mis!
straks wete computers genies
wat dag of wat jaar of ’t is!
Ze hadde toe voor die meleur
een nuwerwis woordje bedocht:
‘millenniumbug’ werd ’t noemd
d’r werde ok oplossings zocht.
’t Zou fout gaan met water en gas
en ok met elektricitoit.
Haal keerse en eten in huis
je wete maar nooit – werd ‘r zoid.
Maar toen ’t op slot zo ver was
toe raakte d’r hêlegaar niks stuk
en alles ging op ’t oud of
d’r was gien millenniumbug.
En moin ome Pieter die zat
op nuwejaarsdag in z’n stoel.
Hai had lekker eten – een zoôt
want tante die kookte zô’n boel.
‘’t Fornuis dat bleef heêl’, zoide oom
‘en dat was voor moin een geluk,
alliendig hew ik deur ’t geëet
nou toch een millenniumbuk!’
©Ina Broekhuizen-Slot
Bron: Westfries Woordenboek, Jan Pannekeet