Jan van Langen uit Obdam onderzocht Rupsje Nooitgenoeg

30 september 2021, 08:00 Algemeen

Veel (voor)tuinen hebben vaak als erfafscheiding een buxushaag. Gemakkelijk in het onderhoud, veelal twee keer per jaar snoeien en altijd groenblijvend met zeer lange levensduur. Onlangs bestudeerde Jan van Langen uit Obdam de in deze buxushaag levende geleedpotige insecten: “vlinders met een zwart randje”.

Overal in Westfriesland ziet men bruine buxushagen. Grote kans dat de buxusmot zich daarin heeft genesteld. De rupsen vreten de hele buxus kaal. Eerst schrapen ze de onderkant van het bladmoes weg. Daarna beginnen ze bladeren aan elkaar te spinnen, waardoor de rupsen onzichtbaar worden en overgaan in een popstadium overgaan.

Jan van Langen dook in de wereld van de buxusmot. “De officiële naam is Cydalima Perpectalis. Hoe ze in Nederland zijn gekomen? Ze komen oorspronkelijk uit oost-Azië: Japan, Zuid-Korea en China. Als nachtvlinder zijn ze in 2007 via Duitsland, middels import van buxus-struik uit Azië deze kant op gekomen. In dat jaar kwamen ze ook in Nederland. Sinds 2018 zijn deze insecten niet meer weg te denken uit Nederland. Eerst in het zuiden van Nederland, nu ook in Noord-Holland en sinds het voorjaar van 2021 ook zeer actief in West-Friesland.”

Hele dag

De buxus gaat snel achteruit als de buxusmot zijn intrede heeft gedaan. Jan: “Wat hun dagelijkse bezigheden zijn? Na het uitkomen van de eitjes eten de rupsen de hele dag aan de groene blaadjes van de buxushaag. Hun naam Rupsje Nooitgenoeg doen ze veel eer aan. Een vrouwtjesvlinder legt zo’n vijfhonderd eitjes die na twee tot zes dagen uitkomen. De larven vreten zich helemaal vol en deze rupsen leven 13 tot 24 dagen. Hierna worden het poppen en na acht tot zestien dagen komen de vlinders uit, die dan nog acht tot veertien dagen leven. Deze cyclus laat al snel zichtbare sporen achter in de buxus”. 

Herfst

De herfst is begonnen. Betekent dat nu dat Buxusmot ten dode is opgeschreven in de winter? “Begin oktober spinnen de rupsen zich in een omhulsel tussen enkele bladeren om de winter in een inactief stadium door te komen”, legt Jan uit. “Ze zijn namelijk vorstbestendig. De eerste vlinders verschijnen dan weer in april en/of mei. Deze vlinders zijn gemakkelijk te herkennen aan hun zwart-witte tekening. In een paar weken planten ze zich massaal voort middels eitjes. Vervolgens verschijnt in augustus-september een nieuwe generatie vlinders: vaak zijn dat er veel meer dan in het voorjaar.”

Bestrijden

Veel Westfriezen hebben last van de buxusmot in hun haag. Veel inwoners kozen ervoor om de buxus te verwijderen en een nieuw plan te maken: een ander soort haag, een hekje of muurtje in hun tuin. Maar valt zo’n beestje te bestrijden? Kenners geven aan om dat zeker niet te doen met giftige bestrijdingsmiddelen. “Het beste is dat te doen op een natuurlijke manier”, zegt Jan. “Rupsen zijn het meest bang voor koolmeesjes en kippen. Deze vogels eten deze rupsen graag. Wat ook kan: zelf de rupsen (zwarte kop, rest groen met dikke zwarte en dunnen witte strepen) en poppen weghalen of de mannelijke vlinders weglokken met feromonen. Maar effectief is het vaak niet, want de rupsen zijn er in grote aantallen en zijn lastig te elimineren.”

Andere struiken

Stel dat een buxusmot nu evolueert? Stel dat er over een paar jaar niet genoeg buxushagen meer zijn, omdat ze alles opvreten en hun voedsel schaars wordt? Mensen schaffen natuurlijk geen nieuwe buxushaag aan als de mot die heeft opgevreten. “Hopelijk past de buxusmot zich niet aan en leert het niet te overleven op andere struiken, bijvoorbeeld op de euonymus en/of laurier. Dan begint het hele verhaal weer van voren af aan.”