Gemeentelijke warmteplannen nog niet erg op bewoners gericht
REGIO - De aardgasvrije plannen van Noord-Hollandse gemeenten bieden nog alle kansen om voordelig voor bewoners uit te pakken. Maar die bewoners moeten dan wel nu met grote urgentie voorrang krijgen. Dit valt op te maken uit onderzoek dat Energie Samen Noord-Holland, de koepel van energie- en warmtecoöperaties, liet uitvoeren naar de zogenoemde Transitie Visies Warmte.
De Transitie visies Warmte en bewoners
Op 31 december 2021 moest elke gemeente een Transitie Visie Warmte (TVW) hebben, zo is afgesproken in het Klimaatakkoord van 2019. In deze documenten moet te lezen zijn hoe gemeenten tijdig denken over te gaan op duurzame vormen van verwarming van dorpen, wijken en buurten. Energie Samen Noord-Holland (ESNH), de provinciale koepel van ongeveer tachtig energie- en warmtecollectieven zonder winstoogmerk, besloot alle uitgekomen Transitie Visies te onderzoeken op onder meer de ruimte en zeggenschap voor bewoners en initiatieven en de logica van gekozen technieken. Een opvallende uitkomst van het onderzoek is dat gemeenten zeer wisselend omgaan met de mogelijkheden voor zeggenschap en initiatief van bewoners en lokale ondernemers. Hoewel het om hun eigen energie gaat, zijn wijken ingedeeld voor bijvoorbeeld ‘een collectief warmtenet' of ‘individueel all electric' met minimale inspraak van de mensen die daar wonen en werken. "Dat is vragen om moeilijkheden”, aldus Aernoud Olde, coöperatief directeur van ESNH. "Het gaat om het verwarmen van de woningen van bewoners, een eerste levensbehoefte. Daar gaan de mensen zelf over, dat is zelfs vastgelegd in de wet. Het is goed wanneer de overheid perspectief biedt over hoe de wijk aardgasvrij kan worden, maar dat kan niet over de hoofden van de mensen heen. Zij betalen straks bovendien de rekening.” De woordvoerder van duurzame initiatiefgroepen is wel blij dat gemeenten in het Klimaatakkoord stevig gestimuleerd zijn tot actie. Olde: "Het feit dat gemeenten met plannen voor een duurzame warmtetransitie moeten komen is erg positief. Je ziet dat ze ook druk zijn met het opbouwen van kennis en een energietransitie-team. Het besef is gekomen dat de opgave urgent en enorm is.” Olde ziet ook veel kansen. "Ons onderzoek suggereert dat gemeenten vaak niet goed weten hoe ze met bewoners en bedrijven moeten omgaan. De opdracht die zij vanuit het Rijk kregen biedt daartoe ook weinig houvast. Ook de capaciteit en middelen in de organisatie worden node gemist. Als energie- en warmtecoöperaties hebben wij al vele jaren ervaring opgedaan met duurzame energieprojecten. De kennis die we nu aan het opdoen, verzamelen en verspreiden zijn, kan de warmte-opdracht van gemeenten sterk verlichten. Soms gaat gemeentelijk samenwerken met bewoners al erg goed. Maar meestal is er nog een verandering nodig in de houding van de gemeente richting bewoners en energiecollectieven. Alleen als we maximaal samenwerken slagen we in het volbrengen van een warmtetransitie die voor bewoners en bedrijven alle voordelen brengt.” De Transitie Visie Warmte is een eerste stap in de warmtetransitie. Daarna volgt het Wijkuitvoeringsplan en ten slotte realisatie van de plannen.