Oranjeliefde en Het Huis van Gemak
Het Huis van Gemak kent een roemruchte geschiedenis. De voormalige herberg staat op de hoek van de Westerstraat en het Kwakerspad. De naam doet vermoeden dat je er een prettig verblijf zal hebben, maar een reiziger die in 1809 een bezoek bracht aan Enkhuizen dacht daar anders over.
“Het taaye vleesch, de dunne wijn, En slaa, niet waard te proeven, Deed bij dat schrale avondmaal, Voorwaar niet lang ons toeven.
Het bed was echter taamlijk goed. En zonder vloo of luyzen, Doch deed het buld'ren van den wind, Weldra den slaap verhuizen.”
En echter was dit logement, Dit moet ik niet vergeten, Hoe zeer 't ons niet gemaklijk scheen, 't Huis van gemak" geheten.
De reiziger kwam Enkhuizen binnen in een verlaten en donkere Westerstraat, waar de gesloopte huizen grote gaten hadden geslagen. Na de vierde Engelse oorlog (1780-1784) was het gedaan met Enkhuizen. De Engelsen legden net als in 1672, het Rampjaar, een blokkade aan, zodat geen schip Enkhuizen in of uit kon. Dan breekt de Patriottentijd aan, maar ook zij kunnen het tij niet keren. Zij wilden de handel en economie in Enkhuizen stimuleren en verweten de Oranjegezinde regenten niets te doen voor de stad. Zo dwongen zij burgemeester en bewindhebber van de VOC, Van Straalen, toe te zeggen dat de weinige schepen die nog gebouwd zouden worden, in Enkhuizen te laten bouwen en niet in Hoorn. Een Pyrrus overwinning, want er werden geen schepen meer gebouwd.
Dat het logement Het Huis van Gemak in 1787 nog een prettige plaats was om bijeen te komen, blijkt uit het feit dat de patriotse Burgersociëteit Voor Recht en Vrijheid het Huis tot hun vergaderplek had gemaakt. Dit weten we omdat twee oranjegezinden: Guurt Hendriksz, zandkrabber van beroep, en knoopmaker Albert Wolvendijk in de avond van 5 januari in de herberg verschenen met ijzeren tangen om de patriotten en de kastelein en zijn vrouw een lesje te leren. Er ontstond een vechtpartij waarbij de inboedel kort en klein werd geslagen. Hendriksz werd verbannen voor 25 jaar uit Holland en Westfriesland. Wolvendijk kreeg als huisvader clementie, maar hij mocht nooit meer Oranjeboven roepen, anders werd hij alsnog verbannen. Nadat de Fransen in 1795 de Republiek hebben veroverd, verergert de situatie.
Donkere plek
Van het ooit welvarende Enkhuizen is dan niets meer over. De Republiek is sinds 1806 het Koninkrijk Holland geworden. Napoleon is aan de macht in Frankrijk en benoemt zijn broer Louis tot koning Lodewijk van Holland. Door de Franse blokkade van alle havens was Nederland tot diepe armoede vervallen. Het Huis van Gemak was een donkere plek geworden.
Dit stuk is ingezonden door:
Jorien Kant
Archiefcollectief Vereniging Oud Enkhuizen