Martelaren van Alkmaar
Dit jaar herdenken wij dat Nederland 450 geleden 'geboren' werd. Geen inwoner van de toenmalige gewesten zal zich in 1572 van die geboorte bewust zijn geweest. De opstand tegen de Spaanse vorst Filips II kreeg weliswaar langzamerhand handen en voeten, maar tegelijkertijd was er ook sprake van een burgeroorlog. Vrijheid, verdraagzaamheid, verbondenheid en verscheidenheid waren geen vanzelfsprekende kenmerken van die samenleving in het begin van de tachtigjarige oorlog. Vele onschuldige burgers – waaronder zo’n 130 geestelijken – verloren in die periode het leven. Ook Alkmaar was het toneel van wraakacties.
Juni 1572. De watergeuzen trekken de stad Alkmaar binnen. Tijd voor een afrekening. Nadat vele protestanten lang waren vervolgd, is het nu de beurt aan de katholieke geestelijken. Zij worden de stad uitgedreven, maar een aantal van hen wordt in opdracht van gouverneur Diederik van Sonoy gevangengenomen. Hij geeft opdracht ze naar Enkhuizen over te plaatsen. Daar worden ze verhoord en gemarteld. Vijf Alkmaarse Minderbroeders (Franciscanen) zijn niet bereid hun geloof af te zweren. Zij worden veroordeeld als 'wederspannigen en vijanden van het vaderland'. De executie vindt plaats op 24 juni 1572 in de Breedstraat voor het stadhuis van Enkhuizen. Zij sterven die dag aan de galg (zie de prent). Opgeknoopt aan het koord van hun eigen monnikspij. Hun lichamen worden gedumpt buiten de stad in de Zuiderzee.
De Minderbroederstraat herinnert ons aan het in 1574 gesloopte Minderbroederklooster van de vijf geestelijken. Een bronzen gedenkplaat naast de ingang van de Laurentiuskerk aan het Verdronkenoord houdt de gedachte aan de martelaren van Alkmaar levendig.
Klaas te Bos