Polder
Ons deel van de Randstad verstedelijkt steeds verder: meer huizen, fabrieken, kassen, wegen. Hoe mooi dan dat we nog altijd een open en groen weidegebied hebben: de polders van Midden-Delfland, parel in onze provincie.
'Polder' is oorspronkelijk een 'Nederlands' woord. Historicus Jacques Moerman schrijft dat het voor het eerst in Kethel werd gebruikt, tussen 1130 en 1161. Toen moest er een stuk land met kades beschermd worden tegen het water - meteen de betekenis van het woord.
Het was eerst 'polre', later 'poller', toen '(uitspraakgemak) 'polder'. Zoiets ook bij: kelre - keller - kelder en bij: solre - soller- zolder.
Zelfstandige naamwoorden als: polder, kelder en zolder zien we als Algemeen Nederlands (AN). Opmerkelijk want bij bijvoeglijke naamwoorden als: soepeler en royaler vinden we juist geen inlassing van de d na de l. Maar mijn moeder (De Heul, 1922-2014) gebruikte wel: soepelder, royaalder. En ook: kleinder, fijnder, kreender waar het AN: kleiner, fijner, krener heeft. Kreen is; kieskeurig met eten. Deze d-inlassingen kwamen bij veel meer streektaligen voor maar nu in 2022 hoor ik ze nooit meer.
Terug naar 'polder'. Het woord ging later de wereld over en het werd, soms in een iets andere vorm, overgenomen in heel veel andere talen.
'Polder' is oorspronkelijk een 'Nederlands' woord
Taalkundige Nicoline van der Sijs noemt het dan ook een uitleenwoord.
Dat het zo'n 'Nederlands' woord is, past ook mooi bij een ander gegeven. Wij Nederlanders gelden in de wereld als toppers waar het gaat over de omgang met water. 'God schiep de wereld maar de Nederlanders maakten Nederland', luidt de uitdrukking.
Grappig ten slotte dat 'poller' de laatste decennia weer opduikt. Maar dit is een ander, veel jonger woord. Het is een verzinkbare paal waarmee overheden autoverkeer proberen te reguleren.
Ik schreef: opduikt. Ik heb zo mijn gedachten als een automobilist op zo'n omhoogkomende paal komt - en die dan de schuld geeft van de ellende...
Maar ik houd me in.
Henk Tetteroo
Reactie
Aad Stolze (De Lier) belt: Waar komt het woord 'mok' (broeierig) vandaan? Ik antwoord dat ik het niet weet. Goed om dat eens uit te zoeken.
Reacties zijn heel welkom. Schrijf naar: Boliviastraat 20, 2622 BL DELFT. of mail naar: H.Tetteroo@gmail.com.