De brandende reputatie van Generaal Spoor
Verander straatnamen die naar oorlogsmisdadigers verwijzen. Daartoe riep Klaas Landsman, hoogleraar wiskunde aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, op in het NRC van afgelopen weekend. Hij noemt onder meer generaal S. Spoor en luitenant-gouverneur-generaal Hubert van Mook als "hoogst verantwoordelijke gezagsdragers voor de Nederlandse oorlogsmisdaden" in voormalig Nederlands-Indië.
Rijswijkse straatnamen
In Rijswijk wemelt het van straatnamen die doen denken aan ons koloniale verleden in Nederlands-Indië. Zoals de Admiraal Helfrichsingel, vernoemd naar de Commandant der Zeemachten, van wie bekend is dat hij in 1908 deelnam aan een strafexpeditie op Bali. Honderden Balinezen legden het met hun krissen af tegen de kogelregen van het Nederlandse leger. Maar ook de door Landsman genoemde Van Mook, een Nederlands koloniaal bestuurder, die in 1947 voorstander was van de politionele acties, en generaal Simon Spoor zijn in de Rijswijkse straatnamen te vinden. Generaal Spoor was een van de beroemdste, en tegenwoordig beruchtste, bevelhebbers uit de periode 1945-1950 in Nederlands-Indië.
In 2016 verscheen zelfs een boek over de generaal: 'De brandende kampongs van Generaal Spoor', door Rémy Limpach. Met zijn boek zette Limpach vraagtekens bij het officiële standpunt van de Nederlandse regering uit 1969 over de rol van Nederland tijdens de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog. Volgens dat standpunt had Nederland netjes oorlog gevoerd, op sporadische excessen en de commando's van kapitein Westerling na.
Onderzoeksrapport
Limpach liet iets anders zien met zijn boek. David van Reybrouck voegde zich bij hem in 2020, toen diens boek 'Revolusi' uitkwam. Zes jaar na Limpachs boek is het verhaal dat deze schrijvers mede begonnen, afgemaakt door het onderzoeksrapport 'Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië, 1945-1950'. In dit op 17 februari verschenen onderzoeksrapport staat dat het Nederlandse leger wel degelijk structureel extreem geweld heeft toegepast. De gruwelijke dingen die gebeurden, zoals marteling en executies van zowel gevangenen als onschuldige burgers waren, volgens de onderzoekscommissie, helaas geen uitzondering. Premier Mark Rutte herzag het standpunt uit 1969 nog op de dag waarop het rapport verschenen was en bood officieel zijn excuses aan namens de Nederlandse regering.
Kritiek op dit standpunt kwam er overigens ook weer: "Het onderzoek had wat breder gemogen. Er is getrechterd naar de toepassing van extreem geweld", aldus militair historicus Martin Elands, onderzoeker bij het Nederlands Veteraneninstituut.
Oorlogsmisdadiger?
Hoe het ook zij, het verschijnen van het onderzoeksrapport heeft de discussie over het veranderen van straatnamen landelijk weer aangezwengeld, zo laat de oproep van Landsman in NRC zien. Mocht deze discussie ook weer in Rijswijk op gang komen, is dat niet voor het eerst. Begin 2018 eisten een aantal comités, waaronder het Comité Nederlandse Ereschulden, al dat de naam van de Generaal Spoorlaan in Rijswijk veranderd zou worden, omdat de generaal een oorlogsmisdadiger zou zijn geweest.