Jan Anderson laat vol trots de brief met handtekeningen zien van prominente Nederlanders, waaronder tien Vlaardingers, als bedankje voor het sturen van een vaatje Vlaardingse haring.
Jan Anderson laat vol trots de brief met handtekeningen zien van prominente Nederlanders, waaronder tien Vlaardingers, als bedankje voor het sturen van een vaatje Vlaardingse haring. (Foto: Peter Spek)

Een vaatje Vlaardingse haring als troost voor de gedwongen opsluiting

Algemeen

Het Streekmuseum van Jan Anderson is weer een pronkstuk rijker. Het museum aan de Kethelweg, dat al heel veel waardevolle en voor het nageslacht bijzondere voorwerpen heeft liggen, kreeg uit de erfenis van de rederijfamilie Kwakkelstein een brief met handtekeningen van de tien prominente Vlaardingers die in de Tweede Wereldoorlog, bijna twee jaar gevangen zaten in Den Bosch. De brief was een bedankje voor het leveren van een vaatje haring.

Door Peter Spek

“Broederlijk zaten zij tijdens de oorlog bijeen in het klooster van Sint Michielsgestel bij Den Bosch. Allemaal prominente Nederlanders uit heel het land. Zij hadden het er goed, alleen konden zij ieder ogenblik als gijzelaar worden geëxecuteerd,” begint Jan Anderson zijn verhaal, als hij een vergeeld document te voorschijn haalt vol tekst en handtekeningen. 

Bijzonder verhaal

De Vlaardinger duikt nog even in de geschiedenis van dit bijzondere verhaal. “Op 4 mei 1942 arresteerden de Duitsers bijna vijfhonderd keurige heren, die allemaal geen flauw idee hadden waarom zij opgepakt werden. Het waren hoogleraren, politici, schrijvers, musici, advocaten, geestelijke en burgemeesters,” zegt Jan Anderson. 

Tot eind 1944 zouden de honderden notabele Nederlanders als gijzelaar vastzitten

Tot eind 1944 zouden de honderden notabele Nederlanders als gijzelaar vastzitten in het voormalige kleinseminarie van Sint Michielsgestel. “Onder die bijna vijfhonderd gijzelaars ook tien Vlaardingers,” weet Jan Anderson. “En daaronder bekende namen als architect Kolpa, huisarts Birnie en aannemer Werner, maar ook mannen uit de gemeentelijke organisatie.” Reder Kwakkelstein hoorde van deze gijzeling en stuurde al snel een vaatje haring naar Sint Michielsgestel. “Dat was wel bijzonder,” gaat Jan Anderson verder. 

Bedank briefje

“Op dat moment kon er op de Noordzee niet gevist worden naar haring. Dat was te gevaarlijk. Alle vissers zaten werkloos thuis. Toch wist Kwakkelstein uit zijn nog bestaande voorraad een vaatje haring te halen en die als een soort troost voor de gedwongen opsluiting op te sturen, in de veronderstelling dat het goed zou aankomen. Die zekerheid had hij niet.” Jan Anderson, hoeder van de Vlaardingse geschiedenis, wist wel af van het feit, dat deze tien Vlaardingers door de Duitsers waren meegenomen, maar niet van het vaatje Vlaardingse haring. “Tot ik onlangs, uit de erfenis van de familie Kwakkelstein, deze stukken kreeg aan gereikt. Een brief gedateerd op 5 oktober 1942, met een bedankje voor de ontvangen haring, geschreven door een vertrouwensman, maar het bijzondere was dat die afgedrukt stond op papier van Der Sicherheitspolizei en dat was streng verboden. En zo liet de vertrouwensman verder weten, dat de brief met handtekeningen, die bijgevoegd was, ook beslist verboden was. Laat deze stukken alstublieft niet slingeren. Bij een huiszoeking zou dat grote gevolgen kunnen hebben.” Dit document voegt hij toe aan zijn collectie, die op het punt staat voor minstens 25 jaar ‘bevroren’ te worden en onaangetast bewaard zal blijven voor het Vlaardingse nageslacht.