‘Je kiest er niet voor om uitgekotst te worden door de maatschappij’

10 december 2022, 16:44 Algemeen

REGIO - Een goede baan en toch dakloos raken. Het overkwam Mike van Dolderen (50). En hij is niet de enige. Alleen al in Noord-Holland steeg het aantal dak- en thuislozen de laatste jaren tot recordhoogte. En dat aantal zal alleen maar toenemen. “Voor veel mensen die nu al op het randje leven is de huidige energiecrisis het laatste zetje”, zegt Rob Schouten van GGD Hollands Noorden, de instantie die mensen helpt die hulp van anderen niet kunnen of willen accepteren. 

Aantal dak- en thuislozen steeg de laatste jaren tot recordhoogte 

De GGD is meer dan alleen corona en het consultatiebureau. Ze voert voor gemeenten de taken uit die vallen binnen de openbare geestelijke gezondheidszorg (OGGZ). In het kort komt dit neer op hulp bieden aan personen die hier niet zelf om vragen.

“Het gaat dan meestal om langdurende en ingewikkelde problematiek. Vaak zijn mensen verslaafd, soms dakloos en hebben een psychiatrische achtergrond”, vertelt Irma Haubrich. Zij is medewerker OGGZ bij GGD Hollands Noorden, ook wel bekend als Meldpunt Vangnet & Advies. “Er is dan overlast of er ontstaat een gevaarlijke situatie, maar het kan ook dat buren of familieleden zich zorgen maken. Wij proberen dan in contact te komen met de persoon in kwestie om te kijken of en hoe we kunnen helpen.” 

Geen gemakkelijke taak, want Vangnet & Advies is er vooral voor de zogenaamde zorgmijders: mensen die hulp van anderen niet kunnen of willen accepteren. Soms komt de melding van een collega-hulpverlener. “Waar nodig kunnen wij tijdelijk de regie overnemen”, zegt Irma. Ze legt de klemtoon op het woordje tijdelijk. “Ons doel is om toe te leiden naar passende zorg. De contacten met cliënten zijn daardoor in principe altijd kortdurend, op een uitzondering na. Meestal zijn we een paar maanden in beeld en dan neemt een andere organisatie de regie over. Heel soms zijn er uitzonderingen en begeleiden we iemand voor een langere periode.”

Vertrouwen winnen

Iemand die bij Vangnet & Advies in beeld komt heeft vaak al een heel traject achter de rug. Het zijn de mensen die de maatschappij bestempelt als lastig of gevaarlijk. Ze zien er niet altijd even verzorgd uit, zijn onder invloed van drank of drugs of komen, meer dan eens, in aanraking met justitie. Mensen die niet snel zullen worden uitgenodigd voor de buurtbarbecue. Ze leven vaak geïsoleerd en wantrouwen het systeem, waardoor ze geen hulp accepteren, laat staan vragen. Zoals Mike van Dolderen. Irma kent hem al drie jaar. “De politie had contact met ons opgenomen omdat er iemand in de duinen woonde die ze daar niet weg kregen. Ik ben toen naar hem op zoek gegaan.” Langzaam won Irma Mikes vertrouwen. “Voor het eerst was er iemand die écht naar me luisterde”, vertelt Mike.

Alleen nog een tent

Mike leidde ooit een normaal leven. Hij was stuurman op een binnenvaartschip en woonde in een kleine arbeiderswoning in een gezellige volksbuurt. Totdat hij door omstandigheden zijn baan kwijtraakte en van de regen in de drup belandde. Hij raakte verslaafd, kreeg schulden en moest zijn huis uit. Mike: “De maatschappij kotste me uit. Ik ben echt niet altijd een lieverdje geweest, maar dat betekent niet dat je geen gevoel hebt. Op een gegeven moment had ik alleen nog mijn tent en zelfs die moest ik inleveren. Toen had ik niets meer. Geen geld, geen dak boven mijn hoofd, geen papieren. Wat moet je dan? Uiteindelijk ben ik opgenomen in een psychiatrische inrichting, maar ik heb helemaal geen psychische stoornis.”

Reddende engel

Mikes boodschap is duidelijk: hij heeft geen vertrouwen in instanties. Irma helpt hem nu om zijn leven weer op de rit te krijgen. “Zij is mijn reddende engel”, lacht hij. “Weet je wat het is? Op den duur raak je het vertrouwen kwijt in de mensen die het beste met je voor hebben.” Irma legt uit dat het allemaal wel wat complexer is dan hij schetst. “Bij Mike is er veel aan de hand, waardoor hij tussen wal en schip valt. Ik help hem door met hem mee te gaan naar gesprekken. Of ik ga in gesprek met de instanties om hem heen, zoals de politie of zijn bewindvoerder. Alles wat ik doe, doe ik in Mikes belang, maar uiteindelijk komt het natuurlijk ook de maatschappij ten goede.” Mike heeft inmiddels gelukkig weer een dak boven zijn hoofd. Zelf geregeld. Hij huurt een kamer bij een hoteleigenaar en helpt daar met wat klusjes. Mike: “Ik ben de hoteleigenaar eeuwig dankbaar. Er zijn toch nog goede mensen.”

Gordijnen die altijd dicht zijn

“Juist door iemand te helpen kunnen we overlast voorkomen”, zegt collega Anne Dekker, die als medewerker OGGZ vooral actief is in de regio Alkmaar. “Doordat we bij Vangnet & Advies een opendeurbeleid hebben kan iedereen laagdrempelig bij ons binnenlopen. De meesten weten ons wel te vinden”, vertelt ze. “Ook als mensen zich zorgen maken om buren, vrienden of familie, bijvoorbeeld omdat iemand zich terug lijkt te trekken, de gordijnen altijd dichtzijn of een woning lijkt te vervuilen, kunnen zij altijd bij ons hun zorg melden. Wij oordelen niet, maar proberen een helpende hand te bieden waar het kan. Soms is dat door praktische hulp te regelen, bijvoorbeeld het laten schoonmaken van een woning in het geval van huisvervuiling, soms met een luisterend oor en waar kan met een doorverwijzing naar bijvoorbeeld een verslavingskliniek, daklozenopvang, de GGZ of andere passende hulpverlening.”

Liever helpen dan stutten

Overigens merken ze bij Vangnet & Advies dat niet alleen steeds meer burgers het lastig hebben door de stijgende energieprijzen en inflatie, maar dat ook (zorg)partners gebukt gaan onder financiële (en organisatorische) druk. “Zij kampten al met problemen op de arbeidsmarkt. Daardoor is het steeds lastiger voor ons om onze klanten snel en goed onder te brengen”, aldus Rob. 

“Problemen blijven vaak lang verborgen, maar uiteindelijk leidt dit tot onhoudbare situaties voor buren en wijkbewoners. Het geeft onrust, mensen gaan klagen bij bestuurders en dan worden wij weer ingezet om de kwestie te regelen. Maar eigenlijk moeten we met zijn allen veel eerder proberen te helpen, op het moment dat de boel nog te redden is. Dat is veel makkelijker dan proberen te stutten in een vrijwel uitzichtloze situatie.”

MYRKE VAN DER DOES