Kijk en luister naar verborgen verhalen in de Bibliotheek in Haarlem Schalkwijk.
Kijk en luister naar verborgen verhalen in de Bibliotheek in Haarlem Schalkwijk. (Foto: aangeleverd)

Tentoonstelling: Verborgen verhalen als schatten in Haarlem

Algemeen

HAARLEM - ‘Ik mis mijn oma. Logeren bij mijn oma was fijn. Ze was er altijd, ze keek naar me, ze haalde versgebakken brood met sesamzaadjes als ik er was, omdat ik dat zo lekker vond. Bij mijn oma voelde ik mij thuis.’ Vanaf 4 februari is in Bibliotheek Zuid-Kennemerland, locatie Schalkwijk (Fie Carelsenplein 2) een tentoonstelling Verborgen Verhalen te zien. 

Project Verborgen Verhalen

Thuis zijn en Niet thuis zijn Waar voel je je thuis? Wat is thuis voelen? En wat is er voor nodig om je thuis te voelen? Relevante vragen in een tijd van migratie, verandering en beweging. Miljoenen mensen zijn wereldwijd op de vlucht. Een klein deel daarvan strijkt neer in onze stad, in Haarlem. Hier leven we met elkaar samen. De Haarlemse Mirna Ligthart (Stadsreporter) wilde daar iets mee. Ze zegt: ‘Je thuis voelen is niet altijd vanzelfsprekend. Ook als Nederlands je moedertaal is en je wieg hier stond, kun je verlangen naar een gevoel van thuis. Ieder mens wil zich graag thuis voelen.’

Voorbij grenzen van taal of bubbels

In 2021 startte Ligthart, samen met autobiografisch schrijfdocent Susanne Gijsbers en Arabiste Dawlat Derbas, Verborgen Verhalen. Het is een project waarmee ze bruggen willen bouwen. Geborgenheid en verbinding bewerkstelligen, voorbij grenzen van taal of bubbels. Dat doen ze door terug te vallen op een eeuwenoude traditie: ontmoetingsplaatsen creëren waar mensen samenkomen, elkaar zien en hun persoonlijke verhalen delen. Vroeger gebeurde dat op de wasplaats, bij het kampvuur, in het park. Maar waar is vandaag de dag die magische plek?

Veel meer dan een workshop 

Verborgen Verhalen organiseert workshops in de bibliotheek. Daar nemen Haarlemse vrouwen én vrouwen uit allerlei windstreken die nieuw zijn in de stad samen aan deel. ‘Niet iedereen is de taal even machtig en veel vrouwen zijn gewend hun verhalen in te slikken. Maar juist het luisteren naar elkaar is heel betekenisvol’, zegt Ligthart. Ze ervaart dat het teruggaan naar ervaringen, erover schrijven én er over vertellen, helend werkt. Een van de deelneemsters zegt daarover: ‘Ik heb ontdekt dat er ook mooie herinneringen zijn die nu weer tot leven komen. Dat geeft mij meer lichtheid.’ 

Derbas is met Palestijnse roots in Syrië geboren. Gevlucht voor de oorlog woont ze nu zes jaar in Haarlem. Ze zegt: ‘Mensen weten niet wat er gaat gebeuren in hun leven. Dus moeten we altijd open blijven. Naar onszelf, naar elkaar. Bij Verborgen Verhalen heb ik het gedurfd om te graven en om mij open te stellen. Ik heb er ontdekt dat ik meer kan dan ik dacht. En dat is heel goed voor mij geweest.’ Inmiddels werkt Derbas vier dagen per week op een internationale school. Daarnaast is ze verbonden aan het project. Ze deelt haar ervaringen, luistert naar anderen én kan deelneemsters helpen met de taal. ‘Alles begint met taal en verbinding. De problemen in de wereld zijn groot. En het leven is niet altijd makkelijk. Maar we hebben elkaar. En we hebben meer overeenkomsten dan we denken.’ Ze vervolgt: ‘Verborgen Verhalen is zo speciaal, zo mooi, zo veilig, zo lief. Het lijkt misschien klein, maar het effect is echt groot.’

Nu te zien en te horen: tentoonstelling en podcast

Vanaf 4 februari is in Bibliotheek Zuid-Kennemerland, locatie Schalkwijk (Fie Carelsenplein 2) een tentoonstelling Verborgen Verhalen te zien. Hier kun je kennismaken met Mitra, Saskia, Magali, Taghrid, Dawlat en Mirna. Er zijn delen uit hun verhalen te lezen. Je kunt de collages ‘Thuis zijn en Niet thuis zijn’ zien, gemaakt door de deelneemsters in samenwerking met kunstenares Petra Vlasman. En er is een interactieve installatie, gemaakt door twee studenten van de Hogeschool van Amsterdam, Annick van der Wulp en Sumeja Spahic, als afstudeerproject van hun minor Immersive Environments. Naast de tentoonstelling is er ook een podcast Verborgen Verhalen. Hier kun je naar de vrouwen luisteren die zelf hun verhalen inspreken. Voor wie de taal lastig was, was er hulp en begeleiding. ‘Je hoeft geen schrijfster te zijn om deel te nemen’, zegt Ligthart.

Deelnemen aan Verborgen Verhalen Zelf meedoen aan een van de workshops kan ook. Dit jaar en in 2024 worden méér workshops voor méér groepen (waaronder kinderen) georganiseerd. Mail naar info@stadsreporters.nl voor meer informatie en data. 

Verborgen Verhalen gaat ook de grens over. Kunstenares Petra Vlasman start een project in Spanje in samenwerking met Stadsreporters en zal haar ervaringen en verhalen mee terug nemen. Deze en andere ontwikkelingen zijn te volgen op www.stadsreporters.nl (projecten, Verborgen Verhalen).