'Een beruchte Duitse Gestapo-chef, nam deze taak hoogstpersoonlijk op zich'
Vervolg voorpagina
Ze hadden wel in de gaten dat er iets aan de hand was en dat de bussen voor hen waren gekomen, maar wachtten de loop der gebeurtenissen af en deden geen pogingen er vandoor te gaan, hoewel dat op dat moment nog wel mogelijk was. Om elf uur reden de bussen verder noordelijk langs de Waardweg in de richting van het werkdorp. Twee Duitsers in burger stapten uit, kwamen de brug over en vroegen aan de wachtende Kemmeren (werkleider Landbouw, JPV) naar het kantoor van de Stichting. Het was ondertussen twaalf uur geworden en alle leerlingen kwamen van het land binnen voor het middageten. Na het middageten werden de leerlingen om 13.00 uur zo snel mogelijk weer naar het land gestuurd.
Sirene
Wanneer de sirene ging, moesten ze terug komen. Niet lang daarna arriveerde een particuliere auto. Hier stapte de in uniform gestoken SS-er Willy Lages uit, die zich naar het kantoortje begaf. Lages gaf tevens opdracht de leerlingen te verzamelen. De sirene werd aangezet en iedereen spoedde zich naar het gemeenschapshuis. De leerlingen moesten zich opstellen in rijen van twee, op het grasveld voor het gemeenschapshuis. Ze mochten niets zeggen en ook niet naar hun kamer gaan. De bussen werden voor de hoofdingang opgesteld.
Een 60-tal leerlingen mocht blijven
Op voordracht van werkleider Kemmeren, directeur Herzberg werd aan de kant geschoven, mochten er in het belang van de voedselvoorziening een 60-tal leerlingen blijven, met name leerlingen die in de landbouwsector werkten.”
Klaus Barbie
Andy: "Bijna allemaal moesten ze mee in de bussen. Klaus Barbie, een beruchte Duitse Gestapo-chef, nam deze taak hoogstpersoonlijk op zich en was degene die de Nederlandse werkleider opdracht gaf om deze 60 mensen te selecteren. Een onmenselijke taak.” Ook enkele leerlingen in de tuinbouw en een tiental meisjes voor de huishouding mochten blijven. Opvallend was dat bij aankomst van de bussen in Amsterdam de circa 240 leerlingen naar de fabriek van Asscher, voorzitter van de Joodse Raad, werden gebracht en daar werden vrijgelaten. Daarna werden ze elders in Amsterdam gehuisvest. En konden hier ook tijdelijk hun opleiding hervatten, tot de razzia's en deportaties begonnen. Vanaf deze locaties werden ze afgevoerd naar concentratiekamp Mauthausen. Op enkelen na zijn ze daar allemaal overleden. Andy "Het is een fijne gedachte dat in de jaren voor deze fatale dag vele Joden konden doorstromen naar veiligere landen, maar tot op de dag van vandaag herdenken we de jongeren die dit niet hebben gered."
Herdenking 19 maart
Nu, 82 jaar na de ontruiming, komen familieleden van oud bewoners en betrokkenen bij het monument van het werkdorp bij elkaar. Het werkdorp wordt dit jaar herdacht op zondag 19 maart, de dag voorafgaand aan de dag van de ontruiming. Tijdens deze herdenking wordt er een krans gelegd bij het monument ter nagedachtenis van de jongeren die nooit terugkwamen. De herdenking begint om 14.00 uur, er wordt een krans gelegd bij het monument en Andy spreekt een rouwgebed uit in het Hebreeuws, waarna er een moment van stilte volgt. Daarna wordt er koffie en thee geschonken in het hoofdgebouw en zijn er vijf lezingen. Iedereen die banden of affiniteit heeft met deze geschiedenis is welkom om de herdenking op de Nieuwesluizerweg 42 in Slootdorp bij te wonen.
Lessen op scholen
De Stichting Joods Werkdorp staat niet stil, op diverse bassischolen in Hollands Kroon geven ze drie gastlessen rond 5 mei, gefinancierd door subsidie van de Hollands Kroonse uitdaging en het VFonds. Vorig jaar waren ze aanwezig op tien scholen. Dit jaar bezoeken ze zes scholen. De lessen gaan over antisemitisme, discriminatie, racisme en mensenrechten, de Tweede Wereldoorlog en informatie over wie de bewoners van het Joods Werkdorp waren. Meer informatie via: educatiejoodsewerkdorp@gmail.com of joodswerkdorpwieringermeer@gmail.com.
In memoriam: Ed Pach, betrokken en bevlogen bestuurslid Stichting Joods Werkdorp. 27 maart 1957 - 27 januari 2023.