USAR.NL-lid René Verkerk terug uit aardbevingsgebied: ‘Ik voel me geen held’

23 februari 2023, 13:11 Algemeen

De NPO-documentaire ‘Oranje Helmen in Turkije’ over de aardbevingsramp in Turkije maakte recent grote indruk op ruim een miljoen Nederlandse tv-kijkers. In het programma zien we een team van USAR.NL (Urban Search & Rescue) daar waar mogelijk hulp verlenen aan onder het puin bedolven mensen. Een van de teamleden: de Vlaardingse brandweercommandant René Verkerk. Een terugblik op een uitzonderlijke missie.

Door Fred Louter

Verkerk komt zelf uitgebreid in beeld in de documentaire, met name bij de reddingsactie met het jongetje Ibrahim. ‘Dat waren inderdaad heftige beelden’, aldus Verkerk in de kantine van de Vlaardingse Brandweerkazerne. ‘Het was eerst onzeker of het ventje het wel zou overleven; iets later was het de vraag of zijn arm geamputeerd moest worden. Dat laatste vond ik geen optie. We hebben er daarom alles aan gedaan om dat te voorkomen. Gelukkig lukte het. Het was een reddingsactie die heel veel voldoening gaf aan ons team en aan de mensen die erbij aanwezig waren. Daar doen we het voor. Wrang is wel dat zijn beide ouders even later ook onder het puin vandaan werden gehaald. Dood welteverstaan. Maar zíjn leven is gered. Wie weet wacht hem ondanks alle misère toch nog een mooie toekomst. Laten we het hopen.’

Ervaring

Ondanks zijn 20 jaar ervaring – Verkerk is er al vanaf de oprichting van USAR.NL in 2003 bij – was de uitzending naar Turkije ook voor zijn doen echt uitzonderlijk. ‘Ik ben onder meer in Nepal en Pakistan geweest, maar dit was buitenproportioneel. We zijn zo’n week actief geweest in het rampgebied, dat in totaal zo’n twee keer de oppervlakte van Nederland bestrijkt. Wij als team NL krijgen uiteraard een beperkte zone toegewezen. We hebben uiteindelijk twaalf mensen, een hond en een kanarie gered. Dat lijkt een druppel op een gloeiende plaat, maar elke vorm van leven telt voor ons.’

Tragiek

In die laatste opmerking schuilt meteen ook de tragiek van de missie. Want het is voor het USAR.NL-team onmogelijk om alle nog levende mensen onder het puin vandaan te halen, ook als er door slachtoffers nog tekenen van leven worden gegeven. Er moeten soms keuzes gemaakt worden, die door mensen eigenlijk niet gemaakt kúnnen worden. Keuzes die letterlijk gaan over leven en dood. ‘Dat is het lastigste van dergelijke reddingsoperaties’ aldus Verkerk. ‘Het gaat erom dat we zoveel mogelijk mensen redden. Wanneer een actie voor één individu te veel tijd in beslag zou nemen, moeten we soms besluiten om door te gaan. Verschrikkelijk voor die persoon, een drama voor de toekomstige nabestaanden. Vind dan maar eens begrip bij familieleden. Toch moet ik zeggen dat ik mij geen moment onveilig heb gevoeld. De Turkse mensen waren natuurlijk ontredderd, maar ook ontzettend lief en naar omstandigheden zeer begripvol, ondanks de soms hartverscheurende beslissingen die we aan hen moesten communiceren.’

Heldhaftig

De NPO-documentaire maakt haarfijn duidelijk hoe zwaar het moet zijn om dergelijke hulp te verlenen. De reacties vanuit de media en samenleving waren dan ook heel positief. Veel mensen vinden de leden van het USAR.NL-team echte helden. Een woord dat Verkerk echter niet in de mond neemt. ‘Het woord held zal ik nooit gebruiken. Heldhaftig, dat woord dekt de lading misschien beter. Er schuilt immers altijd gevaar, er kan een naschok komen, een gebouw kan ineens toch verder instorten. Natuurlijk maken we vooraf altijd een inschatting van het mogelijke risico, maar zeker weten doen we het nooit. Dus het vraagt wel enige moed. Gelukkig zijn er aan onze kant geen gewonden gevallen.’

Gezin

De inmiddels 55-jarige Verkerk mag nog zo’n vier jaar lid zijn van het USAR.NL-team, daarna zit zijn tijd erop. ‘Dan ga ik bij de brandweer met pensioen en dat betekent automatisch dat ik geen lid meer kan zijn van USAR.NL. Natuurlijk vind ik dat jammer, want dit werk geeft mij ontzettend veel voldoening, vervult me met trots ook. Je ziet heel veel leed, maar het samen met je collega’s hulp verlenen zit gewoon in ons bloed en geeft een goed gevoel. Of het mentaal zwaar is? Tijdens de operatie zelf niet, door de adrenaline parkeer je je emoties tijdelijk. Terug in Nederland daalt alles in en komt het besef en komen de emoties. Gelukkig heb ik een geweldige vrouw en kinderen, met wie ik heel goed kan praten en bij wie ik mijn emoties de vrije loop kan laten. Ze weten dat het ook fout kan gaan, daarom nemen we voor vertrek altijd afscheid met een goede knuffel. Je weet immers nooit of je elkaar nog terugziet.’