Afbeelding
(Foto: GvW-T)

De paard

Deze titel maakt een gekke indruk. Het is toch: het paard? Zeker. Ik heb 18 jaar NT2-onderwijs gegeven, op het Mondriaan College, vooral in Delft. NT2 is: Nederlands als Tweede Taal. Een van mijn cursisten, een allochtone vrouw, heel taalvaardig, schreef in een opstel: de paard.

Het laat zien hoe moeilijk onze taal, ik heb het over het Algemeen Nederlands (AN), is. Uit onderzoek waarin onze taal werd vergeleken met veel andere talen, is dat gebleken.

Dus: NT2-cursisten moeten hard werken. Dan is vooruitgang goed mogelijk. Presteren moet. Jammer genoeg werd ik, terwijl ik vanuit die opvatting wilde werken, in die 18 jaar flink tegengewerkt... De- en het-kwesties zijn moeilijk maar er zijn enkele regels waarmee je al heel ver komt. Het glas is halfvol!

Het meervoud is altijd: de (het huis, de huizen; de stoel, de stoelen). En de verkleinvorm is altijd met 'het': het huisje, het stoeltje.

In het AN is de de/het-kwestie ingewikkeld. Ook in onze streektaal is dat zo.

Ik noem nu een aantal voorbeelden. Alle met lidwoorden die in onze streektaal afwijken.

'De- en het-kwesties zijn moeilijk' 

1. Met 'het': 'het school' (ken ik nog van mijn moeder); 'het febriek'; 'het lucht zetten' (in de tuinbouw: beluchting regelen); 'het aas', 'het heer', 'het slag' (klaverjastermen); 'het uier' (boerenwoord); 'het mesien' ('het maaimesien', het naaimesien' enz.).

2. Met 'de': 'de pad' (waar het AN 'het pad' heeft); 'de aanrecht'; 'de koppel' (een groep, mensen, koeien b.v.). Bij enkele eigennamen: 'de Bommeer' (Vlaardingen); 'de Eerste/Tweede Veen' (Midden-Delfland; het AN heeft 'het veen').

3. Bij twee voorbeelden vermoed ik dat het om een oude naamval gaat (en dan horen ze eigenlijk niet in deze opsomming). 'de midde' ('Je moet de kerrek in de midde houwe' (geven en nemen) en: 'de donker' ('Ze fietste in de donker naar huis').


Henk Tetteroo

Reacties

Piet Barendse (Naaldwijk), Harry Groenewegen (Naaldwijk), Huub van 't Hart (Delft), Piet Eekhout (Kwintsheul) hebben allen via de e-post antwoord ontvangen. Leo van den Ende (Monster) ook; hij stuurde: 'Dat is toch de meut' (de moeite (ironisch)). Vraag: wie kent 'het sprot' (niet in de zin van: klein visje)?


Reacties zijn van harte welkom. Iedereen krijgt antwoord. Schrijf naar:


Boliviastraat 20

2622 BL

Delft


Of mail naar: H.Tetteroo@gmail.com.