Rob Struyk van Stichting ANIMO: ‘Als we zo doorgaan is ons drinkwater straks niet meer bruikbaar’

19 juni 2023, 09:37 Duurzaamheid

ALKMAAR/REGIO – Afgelopen zaterdag was het de Dag van de Verwoestijning en Droogte, een awareness day uitgeroepen door de Verenigde Naties. In Alkmaar hoeven we ons volgens Rob Struyk van Stichting ANIMO (Alkmaarse Natuur- en Milieu Organisaties) geen zorgen te maken over verwoestijning. Toch moeten we niet te licht denken over droogte. Sinds 13 mei was er wekenlang geen regen gevallen. Het is een kwestie om wakker van te liggen, vindt Rob.

Door Roxanne Borgman

Door klimaatverandering zullen we vaker te maken krijgen met langdurige watertekorten en droogte. Na jaren van droogte in de periode 2018-2022 is sinds het extreem natte voorjaar van 2023 het ergste watertekort weer aangevuld, zo zien experts, maar hele ecosystemen zijn door de jarenlange droogte en sterfte uit balans geraakt. En dan is er nog een probleem. Bij grote droogte wordt oppervlaktewater vanuit het Marker- en IJsselmeer via de ringsloten ingelaten om de waterstand in de polders op niveau te houden. Maar dit water is vaak vervuild met fosfaat, nitraat, meststoffen en restanten van gewasbeschermingsmiddelen.

Meer dan stikstof

Rob kan er boos om worden. “We moeten ophouden alleen maar aan stikstof te denken,” zegt hij als we het hebben over de effecten van de melk- en vee-industrie op onze natuurgebieden. “Door de jaren heen is er allerlei vergif gespoten in de landbouw, in onze streek bijvoorbeeld bij de bollen- en leliekwekers, tegen allerlei beestjes en ziekten. Ooit komt het vergif in het water terecht en daardoor komt ons drinkwater straks steeds meer in gevaar of wordt niet meer bruikbaar. We zijn er allemaal slachtoffer van.”

Gevolgen

Ook lokaal gaan we dit merken, stelt Rob. “Al het overtollige water in de Schermer, Beemster, eigenlijk van alle poldertjes door regen, maar ook door kwel (diep grondwater dat omhoog borrelt), wordt in de ringvaarten en het Noord-Hollands kanaal, gepompt.” In het geval van droogte wordt dit water, dat rijk is aan fosfaten en stikstof, ook de natuurgebieden ingelaten. “Door het inlaten van voedselrijk en vervuild water zullen kwetsbare planten, zoals orchideeën die heel gevoelig zijn voor meststoffen, verdwijnen. Als je heel extreem kijkt, dan houd je uiteindelijk maar een beperkt aantal planten over omdat de rest is verdwenen.” Weinig soortendiversiteit leidt tot een verarming van de genenbank. “Een gezond en divers ecosysteem begint bij mineralen en bacteriën en is de basis voor een grote variatie aan flora en fauna, die mensen uiteindelijk nodig hebben om te overleven.”

Gevlekte orchis. De orchidee is een kwetsbare plant die door vervuild water verdwijnt. - Rob Struyk

Uitsterven

Het barstte voorheen van de veldleeuweriken. Nu is het een hele schaarse weidevogel. “De grutto’s zijn met 90% afgenomen. Bij de Vogelbescherming staan overal alarmbellen aan.” Het uitsterven van diersoorten is een natuurlijk proces, maar, stelt Rob “waar dat voorheen honderden tot duizenden jaren duurde, decimeert dit nu in periode van minder dan 50 jaar.” En daar moeten we volgens Rob wakker van liggen. “Het is zeer alarmerend, want ga maar na: als deze trend doorzet is er over 50 jaar bijna geen vogel meer over. Het gaat ontiegelijk slecht met de natuur.”

De Veldleeuwerik is nu een schaarse weidevogel. - Rob Struyk

Lokale aanpak

We moeten vooral kijken naar het totaalpakket, vindt Rob. “Stikstof is een groot probleem, maar het gaat ook om schoon water, pesticiden, fijnstof, schone lucht.” Rob heeft niet veel vertrouwen in een lokale aanpak van de problemen. “Een gemeente kan weinig als er geen wetten zijn.” Rob ziet bijvoorbeeld wel mogelijkheden voor gemeentes om vergunningen te weigeren voor activiteiten die veel stikstof gaan uitstoten zoals de uitbreiding van een megastal, of erg vervuilend zijn. “In 2014 is nog een raadsbesluit aangenomen dat stelt dat er geen activiteiten vergund mogen worden die tot meer stikstofuitstoot gaan leiden. Dus het kan wel.” Uiteindelijk zullen er volgens Rob vooral vanuit de landelijke overheid strengere regels moeten komen, waarna Provincies en Waterschappen maatwerk-kaders en -regels kunnen stellen, omdat zij lokaal bekend zijn.