Afgewaaide tegels
In de hal van ons Stedelijk Museum Alkmaar hangt een tegeltableau van 3 bij 3 meter dat ooit het Waaggebouw heeft gesierd. Waarom moest het al na enkele jaren plaatsmaken voor de huidige gevelversiering? Dat zit zo.
Op de oostgevel van de Waag bevond zich van oudsher een op lood geschilderde afbeelding waaruit duidelijk werd welke functie het gebouw had. Toen in de jaren 1880–1885 het gebouw werd gerestaureerd besloot men een meer duurzame decoratie aan te brengen, en wel een van oer-Hollands fabricaat: beschilderde gebakken tegels.
De opdracht ging naar de jonge Schiedamse kunstenaar Abraham F. Gips (1861-1943). Hij tekende een voorstelling met de stedemaagd Alcmaria Victrix, die werd geflankeerd door Mercurius, god van de handel, en Ceres, godin van de landbouw. Het ontwerp werd overgebracht op 400 tegels door de beroemde Delftse aardewerkfabriek De Porceleyne Fles. In 1884 werden de tegels op de gevel van het Waaggebouw gemetseld.
Maar niet voor lang, want al na enkele jaren vielen de eerste tegels van de gevel. De lijnolie waarmee de metselspecie was vermengd bleek voor onvoldoende hechting te zorgen. Uiteindelijk besloot het gemeentebestuur het tableau niet te gaan herstellen, maar een alternatief te kiezen. Kort tevoren had Pierre Cuypers voor de versiering van zijn Rijksmuseum gekozen voor een moderne oplossing: platen geëmailleerd lava van de Parijse firma François Gillet. Dat moest ook in Alkmaar kunnen. Opnieuw mocht Gips een ontwerp tekenen dat dit keer op vijf lavaplaten werd overgebracht. Die zitten er nu nog.
Het oorspronkelijke tegeltableau is gelukkig wel bewaard gebleven en zo kunnen we het spelletje doen: zoek de verschillen.
Bertus Bakker, HVA