Met dank aan Willem Kraan en al die andere moedige mensen
Shirley Brandeis
NIEUW-WEST - Voor de derde keer werd bij het monument De Antifascist aan de Willem Kraanstraat in de verzetsheldenbuurt in Slotermeer herdacht dat op 25 februari 1941 vele Amsterdammers in opstand kwamen tegen het naziregime. Tijdens de herdenking vertelde de elfjarige Jade wat de medaille die zij deze ochtend droeg betekent, historicus Pim over Willem Kraan en dagelijks bestuurder Sandra riep op. “Niet lullen, maar actie!”
'Hij gaf mede het startsein tot de staking'
“Ik heet Kraan en ik wil en zal tot aan de laatste seconde toe een Kraan zijn.” In prachtig handschrift schreef stratenmaker Willem Kraan op 19 november 1942, anderhalf jaar na zijn verzetsdaad, zijn laatste woorden aan vrouw Bets, dochter Catrientje en andere familieleden. Historicus Pim Ligtvoet las de brief zaterdag voor in bijzijn van onder andere twee familieleden van Willem Kraan. Corrie Kraan, getrouwd met een neef van Willem, was bij de plaatsing van het monument in de jaren zestig aanwezig. Haar dochter Erica herinnert zich het bezoek als kind met haar vader aan de straat. “Hij zei niet veel erover. Alleen dat een oom in het verzet was vermoord.” Normaal gesproken gaan ze deze bijzondere dag naar het monument op begraafplaats De Nieuwe Ooster. Ze zijn verrast dat het zijstraatje van de Burgemeester De Vlugtlaan met het monument voor hun familielid weer in de aandacht staat.
Geen concurrentie
Ligtvoet vertelde over de onthulling van dit monument op 26 februari 1966, een dag na de grote herdenking bij de Dokwerker (het comité in de stad bliefde de 25e geen concurrentie in de buitenwijk). Hij vertelde over de daden van Willem, die de jacht op joodse mannen op 22 en 23 februari 1941 aanschouwde. “Hij gaf mede het startsein tot de staking, gehouden vanwege de beestachtige behandeling van de Amsterdamse Joden. Deze staking tegen diepgeworteld antisemitisme, dat vandaag ook nog bestaat, werd in de loop der jaren een teken van solidariteit met iedereen die verdrukt wordt.” Kraan werd gearresteerd en vermoord door de Duitse bezetter. Jaren later kreeg hij een monument in de naoorlogse nieuwbouwwijk waar tal van straten en bruggen naar verzetshelden zijn genoemd. “Daar zijn we trots op,” sprak Hélène de Bruine, samen met Ligtvoet vanuit de 4 en 5 mei comités Nieuw-West organisator van de herdenking. De Bruine: “Er is vandaag weer oorlog dicht bij onze grenzen. Hoe dapper zijn wij? Staan wij op als we onrecht zien?” Deze vraag hoefden de aanwezigen gelukkig niet te beantwoorden. In de Willem Kraanstraat, waar een portret met korte biografie van het stedelijk project Geef Straten een Gezicht ook aanwezig is, stonden ze stil bij de moed van Kraan en zijn kameraden.
Klasgenoten
Onder hen ook de elfjarige Jade, die vertelde over het schoolproject waarbij ze de 91-jarige Jenny de Jong heeft gesproken. De vrouw vertelde haar wat zij tijdens de Tweede Wereldoorlog had meegemaakt en welke invloed dat heeft gehad op haar verdere leven. Jenny overleed vlak na het gesprek. “En daarom vertel ik haar verhaal door,” sprak de leerling van de Rosa Boekdrukkerschool, een school die genoemd is naar een van de organisatoren van de Februaristaking. Jade’s overgrootmoeder en oudoom zaten in de klas bij Margot en Anne Frank. De meeste van haar familieleden, waarvan ze nog enkele heeft gekend, troffen het zelf zwaar in de oorlog, maar overleefden het wel. “Het is bijzonder dat mijn generatie nog mensen kan spreken hierover. Mijn klasgenoten en ik, en al die andere kinderen van onze leeftijd, luisteren goed. Zodat wij later kunnen vertellen hoe zij het hebben ervaren en wij een beetje kunnen bijdragen aan een wereld waarin iedereen zegt: dat moeten we niet meer doen.”
Niet lullen
Wat we wel moeten doen, is niet alleen maar lullen, sprak dagelijks bestuurder Sandra Doevendans. “Willem Kraan zag iets waarvan hij dacht: dat kan niet. We moeten iets doen.” De PvdA-politica refereerde aan de huidige oorlog in Oekraïne en andere rampen in de wereld en aan ellende dicht bij huis.
'Willem Kraan zag iets waarvan hij dacht: dat kan niet'
“Ook in Nieuw-West hebben mensen pijn en verdriet. Solidariteit is belangrijk vandaag de dag. Als je iets ziet, spreek je uit.” Zo hoopt ze dat we samen de wereld een beetje mooier kunnen maken. “Natuurlijk moeten we ook vergaderen. Maar soms is het tijd voor actie. Zoals Willem Kraan ook vond. Laat zijn daden niet voor niets geweest zijn. Als we onrecht zien, moeten we gewoon in actie komen. Niet lullen, maar doen!”