Geuzenmonument veertig jaar: over de voorhoede, die het vuur ontstak...
Het zal aanstaande zondag exact veertig jaar geleden zijn, dat koningin Beatrix op de Markt in Vlaardingen het Geuzenmonument onthulde. De Vlaardingse beeldhouwer Leen Droppert had zich voor dit beeld goed ingeleefd in de geschiedenis van de Geuzen.
Door Kor Kegel
Jeroen ter Brugge laat tientallen schetsen en documenten zien. Hij was een goede vriend van Leen Droppert (1930-2022) en beheert zijn nalatenschap, die waar het om de kunstdocumentatie gaat een plek heeft gevonden in het Stadsarchief aan het Plein Emaus 5. Het dikste dossier betreft wel de totstandkoming van het Geuzenmonument. Aan het comité dat hem de opdracht gaf – met leden als Jan Anderson, Joop Groen, Ton Stolk en Joop Stigter – krijgt in februari 1981 uitleg van de kunstenaar:
“Het onderscheid tussen de Geuzen en andere verzetsgroepen ligt vooral in het tijdstip van ontstaan. Het blijft groots dat een groep gewone burgers, leden van een wandelvereniging, zo klaar en duidelijk de situatie kon overzien (…) en zich in die korte en verwarrende periode van na de capitulatie al organiserend manifesteerde. Dat kan alleen uit gevoelens van solidariteit vanuit een gemeenschappelijke overtuiging.”
Propaganda
Meer dan in de daadwerkelijke sabotage ziet Leen Droppert het belang van de Geuzen in het bewust maken van het publiek en de leugens en de propaganda van de bezetters en hun Nederlandse handlangers te ontmaskeren. “Dat moet velen wakker hebben geschud uit een lethargie die mede was ontstaan uit de belabberde economische toestand en de maatschappelijke problemen van die tijd. In die zin waren zij voorhoede, hebben zij het vuur ontstoken,” schreef Leen Droppert. Deze citaten illustreren zijn voorwerk, voordat hij het monument ging maken.
In 1983 is er in lokale en landelijke bladen veel geschreven over het Geuzenmonument, maar hedendaagse voorbijgangers weten er waarschijnlijk niet zo veel van – behalve dan de scholieren van Het College Vos, die het monument hebben geadopteerd, en de leerlingen van het Groen van Prinstererlyceum, waar geschiedenislerares Cora Laan het monument steevast opneemt in de stadswandelingen. Jeroen ter Brugge weet precies wat Leen Droppert met het monument onder de aandacht wilde brengen. Als leerling van het Stedelijk Gymnasium in Schiedam ontmoette hij hem in de archeologische werkgroep Helinium van de Historische Vereniging Vlaardingen. Veertig jaar geleden. Ze hebben talloze gesprekken gevoerd.
Bescherming
“Dat Leen zich goed verdiept heeft in hun motivatie, kun je goed aflezen aan het monument. Het beeld heeft drie armen. Het is de vrijheid van de kunstenaar om die derde arm aan te brengen. Die arm wordt voor de buik gehouden. Dat is bewust zo gedaan. De arm beschermt de weke delen. Het duidt op bescherming van wat kwetsbaar is tegen onrechtvaardigheid,” vertelt Jeroen ter Brugge.
“Het monument bestaat uit meer elementen. De twee benen ervoor zijn ‘kapot’, metafoor voor het afgebroken leven. Het grote beeld laat een breukvlak zien in het middenrif, alsof twee halve lichamen op elkaar zijn gezet. Nadat de Geuzen gefusilleerd waren, ging het verzet door. Het leven ging door en dat spreekt hieruit.”
“Dan loopt er vanaf het beeld een zebrapad van achttien zwarte balken naar het stadhuis. Dat was in de Tweede Wereldoorlog de gevangenis waar de achttien Geuzen vast zaten, voordat ze naar het Oranjehotel in Scheveningen gingen om vervolgens op 13 maart 1941 op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd te worden. Je vindt in het monument dus een heel verhaal terug en dat maakt het een heel gelaagd beeld,” zegt Jeroen ter Brugge. 'Leen liet het beeld opgaan in een betekenisvolle omgeving.”
