Weer
Bij het woord ‘weer’ denk je natuurlijk meteen aan zon en wolken, regen en wind. Maar in het Westfries staat ‘weer’ ook voor de gezamenlijke landerijen die tussen dezelfde twee sloten liggen. Denk hierbij aan de plaatsnaam De Weere en de oude vorm Blocweere (=beloken, omsloten weren) voor Blokker.
Bekend is vast wel de uitdrukking ‘’t weer is je koupman’, het slagen van de oogst of van een evenement in de open lucht is vaak afhankelijk van het weer. Een mooie dag wéér, is een dag met mooi weer. ‘Deur ’t weer’ is een verouderd gezegde voor door het onweer, door de bliksem. ‘Die boom is deur ’t weer hillegaar spleten.’ In de weer hewwe, houdt in in gebruik hebben. ‘Ik hew twei buttervloôtjes in de weer.’
betekent waarHet Westfriese woord weer betekent ook waar. ‘Weer hè-je guster weest?’ ‘Ik weer niet weer of ie weunt.’ Een aardige zegswijze is: weer ik van weet, wat inhoudt: voor zover ik mij herinner. ‘Heb zai al d’rs eerder verkering had?’ ‘Weer ik van weet niét.’ Of ‘Niet weer ik van weet.’
werk is geregeld werk, werk dat steeds terugkeert. ‘Je hewwe met zô’n hok met joôs de hêle dag weerwerk.’ Ook betekent het werk tegen de verveling, bezigheid om de tijd te verdrijven. Tegen iemand die zegt dat hij niets te doen heeft, kun je zeggen: ‘Leit je kippe los, den hè-je weerwerk.’ lichse joônEen wéérwoest is een robuuste man die weer en wind trotseert en ook een werker die zich danig verweert. De uitroep ‘De (die) weerlicht!’ houdt in ‘Wel alle donders!’ Om de weerlicht niet, is om de drommel niet. Ook andere vormen komen voor zoals weerlim en weerlichs. ‘Die weerlichse joôn!’
Het weer in maart is onberekenbaar, soms een mooie dag en soms ijs in sloot.
Daarover schreef ik eens dit roimpie.
Maart
Voor de wind loikt ’t wel voorjaar
voor ’t windje voelt ’t goed
’t gras al groender, skeipebloempies
wereld heb een blauwe hoed.
Teugenwind loikt ’t wel winter
met in sloôt een fluusie ois
’t is gewoôn angroipend koud en
alles ziet nag potloôdgrois.
Maart – dat staat op de kelender
maand van teugenstroidighoid
net as in een menseleven
licht en donker, kwaad en bloid.
©Ina Broekhuizen-Slot
Bron: Westfries Woordenboek, Jan Pannekeet