Onderwijs voor hoogbegaafden blijft belangrijk op BS Kronenburgh
Hoogbegaafdenonderwijs wordt door de overheid nog altijd niet beschouwd als speciale onderwijsvorm. En dat terwijl veel hoogbegaafde kinderen in het reguliere onderwijs echt niet goed gedijen. Interim-directeur Kees van Heesbeen van basisschool Kronenburgh in Rijswijk legt uit waarom een Plusklas op een 'normale' school voor deze kinderen niet voldoende is.
Door Debbie van Eijk
Niet iedereen in Rijswijk kent basisschool (BS) Kronenburgh aan de Broekslootkade, op het randje van het Haagse Laakkwartier. Degenen die de school wel kennen, denken vaak dat de school alleen onderwijs biedt aan hoogbegaafden. Toch is dat beeld inmiddels achterhaald. Inderdaad, BS Kronenburgh viel ooit onder het bestuur van Leonardo, een stichting voor hoogbegaafdenonderwijs. Maar die stichting ging al een jaar na de oprichting van BS Kronenburgh over de kop, waarna de Rijswijkse basisschool vanaf 2014 verder ging als zelfstandige stichting.
Nu, in 2023, zitten er ongeveer 180 gifted (hoogbegaafde, red.) leerlingen op BS Kronenburgh en 100 'gewone' leerlingen, met ook veel talenten. Zij zitten in aparte klassen van elkaar, maar krijgen in grote lijnen hetzelfde onderwijs. Ook werken ze regelmatig met elkaar samen, om wat van elkaar op te steken. Bijvoorbeeld in projectgroepjes, of tijdens excursies. De buitenwereld verkennen is belangrijk voor deze school: niet zelden gaan de leerlingen naar musea, theatervoorstellingen of halen ze de buitenwereld binnen, in de vorm van gastsprekers die hun erover komen vertellen. Wat verder ook voor alle klassen geldt: het vak Engels wordt gegeven, al vanaf de kleuterklas. De 'gewone' leerlingen worden dan ook international learners genoemd, een restant uit de tijd waarin Kronenburgh een international school wilde worden. Die ambitie is inmiddels losgelaten.
'Soms komen kinderen zelfs thuis te zitten'
Dat de hoogbegaafden (vanaf nu: HB) en de niet-hoogbegaafden in aparte groepen zitten, heeft een reden. Directeur Kees van Heesbeen vertelt: "Kinderen die in de afdeling gifted binnenkomen, hebben vaak al een hele schoolloopbaan gehad op andere scholen. Omdat hoogbegaafde leerlingen in het 'gewone' onderwijs verkeerd worden begrepen, kunnen ze gedragsproblematiek gaan vertonen, of juist een ontwikkelingsachterstand oplopen. Sommige kinderen komen zelfs thuis te zitten - dat is dan vooral omdat ze sociaal-emotioneel niet passen bij hun klasgenoten."
Andere aanleg brein
Een hoogbegaafd kind is niet 'gewoon slimmer'. Zo simpel is het niet. De interim-directeur verduidelijkt: "Hoogbegaafde kinderen hebben een wezenlijk andere aanleg van het brein, waardoor je ze op een andere manier moet benaderen. In het reguliere onderwijs worden ze vaak in zogenaamde Plusklassen geplaatst, maar daarmee wordt het probleem niet opgelost. Dan krijgen ze één of twee uur in de week een juf die ze probeert te begrijpen en dan moeten ze weer terug naar hun klas."
En in die gewone klas werkt het niet voor ze. "Scholen werken vaak vanuit methodes, maar deze kinderen hebben vaak wel door hoe het in elkaar zit." Voor een hoogbegaafd kind is er niets vervelender dan technisch lezen. Of van A tot Z een werkboek doorwerken volgens een vaste methode. Ook zo irritant: steeds weer instructies krijgen over wat zij allang begrijpen.
De leerkuil
Wat HB-leerlingen wél leuk vinden: dieper liggende vraagstukken. Daarom werkt deze school met 'de leerkuil'. Van Heesbeen licht toe: "In alle klassen (ook bij de niet-hoogbegaafde international learners, red.) hangt de leerkuil als een poster aan de muur. Je begint met een vraagstuk waar je het antwoord niet op weet. Je duikt in de diepte en zet dan stappen om uit die leerkuil te komen. Door te experimenteren, door kennis op te halen bij andere mensen, of instructie op te vragen van een docent. Zo klauter je omhoog en krijg je antwoorden op je leervraagstuk, tot je eruit bent. Dan heb je een leerproces afgerond en begint de verwondering van wat je daarna nog niet weet."
Ook zo heerlijk voor deze kinderen: vakken met net wat meer verdieping, zoals Grieks of Chinees, techniek of filosofie. Wat het belangrijkste is: dat leerkrachten vanuit de leerbehoeften van het kind kijken. Het kind begeleiden door die leerkuil, die per kind verschilt. Om hiervoor genoeg tijd en aandacht te kunnen hebben, zijn de HB-klassen niet groter dan 15 à 20 leerlingen. Een praktisch probleem geeft dat wel, moet Van Heesbeen erkennen: "Het geeft een spanningsveld met de inkomsten die we van de overheid krijgen."
Hoge ouderbijdrage
Voor onderwijs aan hoogbegaafden is geen extra subsidie beschikbaar, in tegenstelling tot het speciaal onderwijs voor kinderen met een juist lager dan gemiddeld IQ. "Hoogbegaafdenonderwijs wordt niet als speciale onderwijsvorm erkend. We zijn voor de overheid gewoon een reguliere basisschool." Om de klassen toch klein te kunnen houden, vraagt basisschool Kronenburgh een ouderbijdrage die tientallen keren zo hoog ligt als gemiddeld. Dat vindt Van Heesbeen jammer: "Ik vind eigenlijk dat deze vorm van onderwijs voor iedereen toegankelijk zou moeten zijn." Hoop is er wel: "Er is een amendement ingediend in december in de Tweede Kamer, waarbij er voor voltijds hoogbegaafdenonderwijs extra middelen beschikbaar worden gesteld."
Meer geld
Het kabinet wil meer erkenning van de ontwikkelingsbehoeften van hoogbegaafde leerlingen, een passend leeraanbod voor deze groep én in lerarenopleidingen meer aandacht voor dit thema. Daarom komt er meer geld beschikbaar voor onderwijs aan hoogbegaafde kinderen: 23,5 miljoen euro in 2023. Minister Dennis Wiersma (Primair en Voortgezet Onderwijs) gaat onderzoeken hoe er in de toekomst een structureel bedrag kan worden toegekend aan het onderwijsaanbod voor hoogbegaafde leerlingen. Initiatieven voor hoogbegaafde leerlingen worden niet rechtstreeks bekostigd, maar via samenwerkingsverbanden. Aan zo'n verband neemt ook basisschool Kronenburgh deel.