Hemelwater
Hemelwater is water uit neerslag zoals regen, sneeuw en hagel. Honderd jaar geleden was men in Heerhugowaard volledig afhankelijk van het hemelwater. De aanleg van de waterleiding begon omstreeks 1925 (zie 'De Overhaal', jaargang 2020, 'Aanleg waterleiding in Heerhugowaard' op www.historischheerhugowaard.nl). Vanaf 1920 is er heel wat spraakwater verbruikt door B en W om tot de aanleg van de waterleiding over te gaan; schoon water is immers belangrijk voor de gezondheid van de inwoners. Later bleek dat het schone water via de waterleiding ook bepaalde risico’s met zich meebracht. De loden leidingen veroorzaakten loodvergiftiging, daarom zijn ze nu verboden. De loodgieter is installateur geworden van koperen leidingen en tyleenslang. Legionella werd bekend na de uitbraak in 1999.
Het regent zeven procent van de tijd; minder dan een halve dag per week. Totaal valt er zo’n 800 liter regen per vierkante meter per jaar. Bemaling is nodig om hoogwater te voorkomen. De landerijen zijn voorzien van greppels en drainage voor de waterafvoer op het land. Inlaatduikers, kolken, dammen en sluizen helpen om laagwater te voorkomen. Gemiddeld verbruiken we 52.000 liter (52 m³) water per jaar. Rond 1950 werd het verbruik op 50 m³ liter per huishouden geschat, ongeacht het aantal personen; gelijk aan 13 à 14 emmers per dag. Na aanleg van de waterleiding werden oude gebruiken nog lang gehandhaafd. Zo had men een petroleumstel om de kookwas te doen in een wasketel met regenwater. De was werd bewerkt met een houten spatel en een wasbord om het schoon te krijgen. De kinderen werden veelal in een teil met badwater gewassen; de een eruit en de ander er in. Bijna iedereen had een hemelwaterput met een inhoud van 300 tot 500 emmers water (tot 5.000 liter). Wanneer de put leeg was, vonden wij het als kinderen fascinerend om je echo te horen. Dat was een wonderlijke ondervinding.
Hemelwater is een geschenk uit de hemel. Met een regenton in de tuin bespaar je al zo'n 7.000 liter drinkwater per jaar. Voorheen werd veel gesproken over zure regen, maar de hoeveelheid zure regen is inmiddels afgenomen. Dus blijf positief, want na regen komt zonneschijn.