Geert van Diepen schreef ‘Schaamte voor je achternaam’
AlgemeenSINT PANCRAS - Geert van Diepen is theatermaker in zijn eigen Zoldertheater aan de Benedenweg 226. Daarnaast is hij columnist van deze krant, en heeft hij al heel wat boeken op zijn naam staan. Voornamelijk kinderboeken, maar ook een boek over zijn opa Dirk, die gemeentearchitect was in Castricum tijdens de vijf bezettingsjaren.
Zijn laatste project, zo vers dat ie vandaag nog bij de drukker ligt, is het boek ‘Schaamte voor je achternaam’. Een boek dat hij schreef naar aanleiding van het boek ‘Dossier Dirk’ over de NSB burgemeester van Langedijk, Dirk Stoutjesdijk. “Ook met het thema Tweede Wereldoorlog, maar deze keer niet over mijn eigen opa, maar verteld vanuit het meisje Henny, wiens vader hartstikke fout was in de oorlog. Wat dat doet met een kind, dat zich van geen kwaad bewust is, maar wel haar hele leven met die besmette achternaam zit opgescheept. Dat heb ik geprobeerd te verwoorden in Schaamte voor je achternaam”, aldus Geert.
Het boek is tevens een lesmethode, welke samen met ‘Dossier Dirk’ officieel wordt gepresenteerd op zondag 16 april in theater De Binding. Bijzonder is dat ook groep 8 van basisschool Het Mozaïek uit Broek op Langedijk hierbij aanwezig is. Zij gaan als eerste school aan de slag met het projectboek van Geert.
“Ik ben het boek gaan schrijven op verzoek van Harry Vogels. Hij schreef in dezelfde periode het boek ‘Dossier Dirk’, over Dirk Stoutjesdijk, die in de Tweede Wereldoorlog door de NSB wordt aangesteld als burgemeester van Langedijk, en dan samen met zijn vrouw en twee dochters in 1943 in de gemeente Langedijk gaat wonen. In het boek van Harry wordt voornamelijk het relaas verteld van dochter Carla, wier verhaal leidend was voor zijn boek. Ik koos ervoor om haar oudere zus Henny aan het woord te laten in mijn boek. Henny leeft niet meer, maar ze schreef ooit haar ervaringen over de oorlogsjaren in een familieboek. Die informatie was de basis voor mijn verhaal. Henny was in die tijd veertien, terwijl Carla negen jaar oud was. Als je zo jong bent heb je een heel andere beleving van de wereld om je heen. Ik heb geprobeerd om dit verhaal, gezien door haar ogen en met de belevingswereld van een puber, te vertellen. Aangevuld met feiten uit het archiefmateriaal dat Harry vond in het archief in Alkmaar en in Den Haag.
Als Dirk Stoutjesdijk waarnemend burgemeester van Langedijk wordt, heeft zijn vrouw Louise, door haar man en dochters Loeki genoemd, geen andere keuze dan mee te gaan. Het gezin verruilt het huis in Heemstede voor de riante burgemeesterswoning aan de Dorpsstraat in Zuid Scharwoude.
“Door het lezen van Harry’s boek heb ik een heel goed beeld gekregen van hoe het was in die tijd. Het boek dat ik eerder schreef over mijn opa, en zijn bijzondere rol in de oorlog - maar die goddank niet fout bleek te zijn geweest - leerde mij al veel over ‘goed’ en ‘slecht’ in die tijd. Dat het om je leven te redden, of dat van je kinderen, niet altijd eenvoudig was om louter goed te zijn. Maar bij heulen met de vijand trek ik echt een grens, voor verraders geen mededogen. Dirk Stoutjesdijk werkte nauw samen met de Duitse Wehrmacht, terwijl zijn vrouw Louise, Loeki, tegen wil en dank met die man moest leven. Om zichzelf, maar vooral haar dochters te beschermen.”
In het boek van Harry Vogels wordt beschreven hoe Louise tegen de NSB-praktijken van haar man is en probeert onder het door haar opgedrongen lidmaatschap uit te komen. Ze wil zelfs van hem scheiden en raadpleegt een advocaat in Alkmaar.
De advocaat adviseert haar daarmee te wachten tot na de oorlog, omdat bij een scheiding, volgens de dan geldende NSB-regels, de kinderen aan de vader zouden worden toegewezen. “En dan zouden ze zeker een nationaal socialistische opvoeding krijgen en misschien wel naar een Hitlerjugend opvoedingskamp moeten. Ze kiest dus eieren voor haar geld. Wat niet wil zeggen dat ze zich alles maar liet zeggen hoor, het was een pittige tante die Loeki. Ze ruilt stiekem haar sieraden voor extra eten voor het eigen gezin. En mensen die op hongertocht zijn geeft ze voedsel in de bijkeuken van de burgemeesterswoning.
Allebei opgepakt
“Des te triester is het dat ook zij wordt opgepakt na de oorlog en daardoor jarenlang zonder haar dochters leeft. “Dirk had haar lidmaatschap al die jaren gewoon doorbetaald dus ook zij werd na de oorlog gezien als collaborateur en werd net als hij maandenlang gevangen gezet. Die meisjes komen na de bevrijding in mei 1945 op een dag uit school en treffen hun huis aan met een gebarricadeerde deur. Er wordt ze verteld dat hun ouders zijn gearresteerd en dat ze niet meer naar binnen mogen. Om het nog zieliger te maken moeten ze ook de kippen en het geitje achterlaten die ze hielden in hun achtertuin. Kun je je voorstellen hoe dat was voor de twee?”
Zusters Ursulinen in Bergen
Henny en Carla werden opgevangen bij de zusters Ursulinen in Bergen. Daar wonen ze nog steeds als er eindelijk bewijs wordt gevonden voor Loeki’s onschuld.
“Maar toen had ze niks meer; geen huis, geen werk, geen geld. Ze kon op een zolderkamertje wonen bij een vriendin waar verder geen plek was voor haar meisjes. Ze haalt ze af en toe op, neemt ze mee naar een hotelletje in Bergen en daar wordt honderduit gepraat, gehuild en geknuffeld. Maar daarna moet ze haar dochters wel elke keer weer terugbrengen naar het internaat. Dat moet hartverscheurend zijn geweest, voor iedereen.”
Dirk krijgt na een lang proces negen jaar gevangenisstraf opgelegd, maar wordt na vijf jaar vrijgelaten omdat hij hartpatiënt was. Na zijn vrijlating trekt hij bij zijn minnares Hanna en haar moeder in. Vijf jaar na zijn vrijlating overlijdt hij. Loekie hertrouwt met Jan en overlijdt op 78-jarige leeftijd.
Over het boek van Harry Vogels, ‘Dossier Dirk’, waarin Carla Kessing-Stoutjesdijk uitgebreid haar verhaal doet over haar vader, lees je hier binnenkort een uitgebreid interview.
Beide boeken worden gepresenteerd op 16 april om 14.00 uur in De Binding. Toegang is gratis en voor iedereen toegankelijk.
Dit boek wordt samen met ‘Schaamte voor je achternaam’ gepresenteerd op 16 april om 14.00 uur in De Binding. Toegang is gratis en voor iedereen toegankelijk.
