‘Er staat hier een mevrouw die naar Amsterdam wil...’
NieuwsASSENDELFT - Bij het klimmen der jaren ontkom je niet aan het slijten van ons lichaam en geest. Dat is ook het geval bij de tante van Sheila Kamerman. Het lichaam van tante Ina functioneert nog zo goed dat ze nog dagelijks datgene kan doen wat ze het liefste doet: wandelen door de Zaanstreek. Tegelijk laat de geest van tante Ina haar soms een beetje in de steek als ze op pad is. Dan heeft ze een klein beetje hulp nodig om de weg naar huis terug te vinden. Gewoon een beetje aandacht. Een beetje meedenken met een streekgenote die negen op de tien keer weer de weg terug weet, maar soms even niet. Hoe je dat kunt doen beschreef ze in onderstaand verhaal.
Door Sheila Kamerman
Op een zondagmiddag gaat de telefoon: het is Mark. Ik ken hem niet maar hij heeft mijn tante Ina aangetroffen in Krommenie. Ze is op weg naar haar huis in Amsterdam, heeft ze tegen hem gezegd. Lopend? Mark had het verbaasd gevraagd. “Tuurlijk!” Dat was het montere antwoord geweest.
‘Een gesloten opname zou mijn tante dieptreurig en verdrietig maken’
Aan haar jas en tas hangen metalen labels. Daarop had Mark haar naam gelezen: Ina Kamerman. En het telefoonnummer van mij, haar nichtje. En haar adres: ze woont in De Herbergier in Assendelft. Mark belde het nummer op de label.
De Herbergier is een woongemeenschap voor mensen met dementie. Het heeft niets van een verpleeghuis, het oogt als een landhuis. De Herbergier heeft zeventien bewoners. De kamers kunnen naar eigen smaak worden ingericht. De kamer van mijn tante hebben we net zo ingericht als de woonkamer van haar oude huis in Amsterdam. Haar kat mocht mee. Na de verhuizing voelde ze zich meteen thuis.
Veel vrijheid
In De Herbergier is zorg, begeleiding, toezicht, hulp en gezelligheid: de bewoners eten gezamenlijk in de woonkamer, ze doen er spelletjes, gymnastiek, lezen de krant, kijken naar de televisie. Er is veel vrijheid: wie wil, kan naar buiten. Er is een grote tuin, er zijn vogels om te bekijken en te voeren, konijnen om te knuffelen. En als iemand wil wandelen, dan houdt niemand hen tegen. Als iemand hulp nodig heeft, gaat een van de medewerkers mee.
Dat is het grote geluk voor mijn tante. Ze is erg fit. Ze loopt naar de Plus in Assendelft om iets lekkers te halen voor de kat en voor zichzelf. Vaak kuiert ze daarna op haar gemakje weer terug. Soms besluit ze verder te wandelen, richting Krommenie. In Krommenie aangekomen, weet ze soms de weg niet meer. Waar woonde ze ook al weer? O ja, in Amsterdam.
“Mevrouw, kunt u mij vertellen hoe ik in Amsterdam kan komen”, vraagt ze dan aan iemand op straat. Vaak voelen voorbijgangers dat het er iets niet klopt. En als ze dan een plaatje met haar naam en een telefoonnummer aan haar tas en jas zien, bellen ze mij.
Er staat hier een mevrouw die naar Amsterdam wil, zegt ook Mark door de telefoon. Ik vertel hem dat ze mijn tante is en dat ze soms verward is. Ik vraag hem of hij haar de weg naar huis wil wijzen. Dat ga ik doen hoor, zegt Mark. Ik bel De Herbergier en vertel dat Ina in Krommenie is en dat ze hopelijk over twee uur thuis is. Net voor het donker belt De Herbergier: Ze is er hoor.
Het gaat niet altijd zo soepel. Er belde ook een keer een boze meneer. Hij vond dat verwarde mensen niet op straat horen zonder begeleiding “U moet haar nú komen ophalen, anders bel ik de politie”, brieste hij.
Deze boze meneer was een uitzondering. Maar het is heel begrijpelijk dat veel mensen bezorgd bellen omdat ze het lastig vinden om een mevrouw die kennelijk makkelijk de weg kwijtraakt, alleen op pad te sturen. Ik ben dankbaar dat ze mijn tante de weg wijzen.
Ik ben ook blij dat mijn tante in De Herbergier woont en naar buiten kan wanneer ze wil. Ze heeft dementie, maar is ook fit en gezond en houdt van buiten zijn. Dat wandelen doet haar ook goed. En belangrijk om te weten: ze kijkt écht goed uit bij oversteken – ze is geen gevaar voor anderen. Als ik dat uitleg, begrijpen de meeste mensen dat wel.
Vrijheid
Die vrijheid is het beleid van De Herbergier. Maar het is voor het eerst dat een bewoner zo ver loopt. “Wij willen dat onze bewoners zélf zoveel mogelijk regie houden over hun eigen leven”, zegt een van de twee eigenaren van De Herbergier Nancy van der Veen. Maar ze vrezen wel een beetje voor hun goede naam als ze het verwijt krijgen dat ze mensen laten rondzwerven.
Als familie hebben we nagedacht over de verantwoordelijkheid voor mijn rondwandelende tante. Kunnen we die nemen? Want als iemand met dementie de hort op gaat, kleeft daar een risico aan. We besloten dat we dat risico willen lopen. Het alternatief, gesloten opname, zou mijn tante dieptreurig en verdrietig maken. Ze vindt niets fijner dan de lange wandelingen. En daarna thuis op de bank met een kop thee en de kat op schoot.
Mijn rondwandelende tante die u zou kunnen treffen in Assendelft en Krommenie is misschien de eerste, maar zeker niet de laatste. Nederland vergrijst. Het aantal mensen dat lijdt aan dementie neemt toe. Het aantal mensen met dementie zal door de vergrijzing tussen 2018 en 2040 toenemen met 94 procent, is de prognose. We zullen ze op straat vaker tegenkomen. En ik hoop dat u dan bereid bent om de weg te wijzen.
De telefoon gaat soms dagen niet. Dan weer een paar dagen achter elkaar. Laatst belde Cees. Ik begon mijn verhaal maar hij had aan een half woord genoeg. Zijn moeder heeft ook dementie. “Ik zet haar in de auto en breng haar thuis”, zei hij monter door de telefoon. Ik stuur hem later een berichtje om hem te bedanken. “De volgende keer doe ik het weer hoor”, appt hij terug.
Hulde voor mensen zoals Cees.
