De dwergvleermuis van Elzenhagen Zuid

Koen van Veen werkt als ecoloog voor Ecoresult en heeft in opdracht van de gemeente Amsterdam ecologisch onderzoek gedaan. Hij voerde het onderzoek uit door meerdere avonden en nachten met speciale apparatuur op pad te gaan. Met een vleermuizendetector worden de sonische geluiden die de vleermuizen maken vertaald naar geluiden die mensen wel kunnen horen. Mensen kunnen geluiden tot ongeveer 20 kilohertz horen, afhankelijk van de leeftijd. De geluiden van vleermuizen zitten doorgaans op een veel hogere frequentie.

De dwergvleesmuis

Tijdens het onderzoek is er één paarverblijfplaats van de gewone dwergvleermuis aangetroffen in een gebouw dat gesloopt gaat worden. Dit is de plek waar een mannetje probeert vrouwtjes te lokken om te paren. Volgens de Wet Natuurbescherming moeten we daarom 4 alternatieve verblijfplaatsen creëren en het gebouw waar het nest zit ongeschikt maken voor de sloopwerkzaamheden beginnen. Op deze manier blijft de dwergvleermuis ongedeerd. Een handig trucje om het gebouw ongeschikt te maken, is het aanpassen van het klimaat. Dat kan al door een aantal gaten te prikken in de luchtspouw. Omdat vleermuizen niet van tocht houden, vertrekken ze snel naar een andere locatie.

Buiten het gebied is een zogeheten kraamkolonie gesignaleerd. Deze bestaat uit ongeveer 60 vrouwtjes met pasgeboren jongen van dit jaar. De mannetjes bevinden zich dan meestal in de wijdere omgeving. Om de omgeving aantrekkelijk te houden voor vleermuizen, worden er verschillende maatregelen genomen. Zowel tijdens de bouw als in de nieuwe situatie waardoor het gebied altijd aantrekkelijk blijft voor vleermuizen.

Vleermuisroute

Op de foto zien we 4 vleermuiskasten op de gevel van Startblok Elzenhagen. Dit zijn de alternatieve verblijfplaatsen die zijn gemaakt. Ook al zijn deze verblijfplekken nog zo goed, het blijft afwachten of de kasten worden gebruikt. Dit is niet de enige maatregel. Zo wordt er over de hele Buikslotermeerdijk een vleermuisroute aangelegd. Extra beplanting en speciale vleermuisschermen bieden de vleermuizen een vliegroute richting de begraafplaats en het voedselgebied. Zo kunnen de vleermuizen zich veilig door het gebied bewegen en zorgt het aantrekken van insecten voor voldoende voedsel. Ook in het definitieve ontwerp voor het park in Elzenhagen Zuid wordt met onder andere de locatie van bomen en type beplanting rekening gehouden met de waarde voor de vleermuizen.

Favoriete verblijfplaatsen

Veel vleermuizen in Nederland geven de voorkeur aan spouwmuren van hoge flatgebouwen in een groene en insectenrijke omgeving. Maar de vliegroutes en verblijfplaatsen van vleermuizen verschillen behoorlijk per soort. Ook stellen mannetjes andere eisen dan vrouwtjes, maar ze houden doorgaans van een warme en droge plek met weinig temperatuurwisselingen. Het komt wel eens voor dat kolonies 5 tot 10 jaar op dezelfde plek zitten, maar we zien ook vaak gebeuren dat de vleermuizen zich ieder jaar verplaatsen binnen een bepaald gebied.

Vleermuizen spotten

De kans dat u overdag vleermuizen ziet, is heel klein. Daarom kunt u beter in de avond of nacht een kijkje nemen. Vleermuizen zijn het meest actief in de periode van 1 april tot 1 november, met de zomermaanden als hoogtepunt. Vleermuizen houden een soort winterslaap, maar worden wel geregeld wakker. Als bijvoorbeeld de temperatuur naar -5 of -10 graden Celsius daalt, is de kans groot dat de vleermuis wakker wordt. De vleermuis vliegt dan ergens ander heen om de overwintering te hervatten. Het heet dan ook geen winterslaap, maar torpor. Dat is Latijns voor verlamming of bewegingsloosheid.

Wist u dat….

Vleermuisvrouwtjes na het paren het zaad ongeveer een halfjaar in een speciaal kamertje bewaren om zichzelf ongeveer tegelijk met de andere vrouwtjes in de kolonie te bevruchten. Dat is een overlevingsstrategie. De mannetjes bevinden zich in die periode in een cirkel rondom kraamkolonie en volgen alles op gepaste afstand.