Herdenking Fokkerbombardementen
NOORD - Bij de herdenking - afgelopen zaterdag - op de Nieuwe Noorder was het net zo’n stralende dag als op 17 juli 1943. Geen wolkje aan de lucht. Wat gebeurde er toen? Het luchtalarm ging en kort daarna werden de St. Ritakerk, het Rosaklooster, het politiebureau op de Adelaarsweg, het postkantoor in de Van der Pekstraat, een huisartspraktijk, een apotheek en vele winkels en woonhuizen getroffen door geallieerde bommen. Die waren voor de Fokkerfabriek bedoeld, die toen in Duitse handen was. Door dat bombardement en twee daaropvolgende verloren 206 kinderen en volwassenen in juli 1943 het leven, was het leven van velen voorgoed veranderd en lag een groot deel van de Van der Pekbuurt en de Vogelbuurt nog jarenlang in puin. De Fokkerfabriek werd alleen bij het tweede bombardement deels vernietigd.
De jaarlijkse herdenking van de slachtoffers vond dit jaar wegens de 1,5 meter-regels opnieuw in besloten kring plaats. Een klein gezelschap, waaronder nabestaanden en ooggetuigen van toen, werd toegesproken door Esther Lagendijk, stadsdeelbestuurder. “De onrust, de paniek en het verdriet van die dag zijn voor mij onvoorstelbaar. Luisterend naar de verhalen van overlevenden ontroert het mij. Door erover te blijven praten en te herdenken blijven we ons bewust. Bewust van wat er toen is gebeurd en van de vrede waarin we nu leven. Dat we ons realiseren dat dit niet vanzelfsprekend is, maar ook bewust van hoe goed en kwaad soms door elkaar kunnen lopen. Dat geweld of haat, van welke kant ook, pijn doet en gevolgen heeft. Het is 78 jaar geleden, maar momenten zoals deze bijeenkomst, brengen het dichtbij. Laten we vandaag stilstaan bij hen die omkwamen en nooit vergeten.”
Tekst gaat verder onder de foto.
Bloemen worden bij het monument gelegd. (foto: Richard Mouw)
Na het blazen van de taptoe hielden de aanwezigen een minuut stilte. Daarna plaatste het stadsdeelbestuur een krans en legden Historisch Centrum Amsterdam-Noord, de Nieuwe Noorder en nabestaanden bloemen bij het monument. Ter afsluiting van de bijeenkomst werd een wandeling gemaakt langs de tien graven van slachtoffers die nu nog op de Nieuwe Noorder te vinden zijn. Drie scholieren legden zonnebloemen bij die graven.
Een van de verhalen die bewaard moeten blijven is dat van Jan Berkelaar uit Vinkeveen. Hij was een van de twee arrestanten die samen met drie politieagenten in het bureau Adelaarsweg door een bom werden getroffen en om het leven kwamen. Jarenlang werd gedacht dat hij een zwendelaar was. Door onderzoek van vrijwilligers in Vinkeveen werd duidelijk dat hij als verzetsstrijder vervalste voedsel- en kledingbonnen vervoerde. Het is de onderzoekers na vele jaren gelukt Berkelaar geplaatst te krijgen op de Erelijst van gevallenen voor het Vaderland 40-45. Nabestaanden van hem namen dit jaar voor het eerst deel aan de herdenking op de Nieuwe Noorder.
Jeannette van der Stelt van Historisch Centrum Amsterdam-Noord doet al jaren onderzoek naar de slachtoffers en hun verhalen. Daarmee hoopt ze ieder van hen een gezicht te geven. Bij dat onderzoek komen telkens nieuwe feiten aan het licht en moeten details in de slachtofferlijst gewijzigd worden. Binnenkort komt zij met nieuwe feiten over de 29 slachtoffers die in de wachtkamer van de praktijk van dokter Van Haga zouden zijn gevallen. Er vielen in juli 1943 in het blok Fazantenweg / Meeuwenlaan 35 doden, maar het aantal van hen dat in de wachtkamer zat moet worden bijgesteld. Een verslag van de herdenking is nu te zien op hcan.nl, de website van Historisch Centrum Amsterdam-Noord.
