‘De tijd is nu rijp om het ijzer te smeden’

door John Jansen van Galen

Gesouffleerd door coördinator Mila van Egmond somt Gerson op wat er voor het Buikslotermeerplein in het vat zit: contacten met drie culturele instellingen op het gebied van kunst, dans en voeding zijn al in een vergevorderd stadium. “Het zijn particuliere plannen, financieel gesteund door het stadsdeel. De tijd is nu rijp om het ijzer te smeden: er is ruimte, er is geld en er zijn volop initiatieven.” Voor de ontwikkeling van het plein wordt een ‘begeleidingsroep’ ingesteld waarvoor de Cultuurtafel twee leden zal aanwijzen. Gerson (75) was PvdA-wethouder van Amsterdam en tot 2014 projectdirecteur van Noordwaarts, dat de toekomst van het Centrum Amsterdam-Noord en de noordelijke IJ-oevers in goede banen moest leiden. Zelf woont hij aan het IJ, in de wijk Overhoeks, die hij verrassend als ‘behoorlijk gemengd’ omschrijft. “Weinigen weten het maar er is hier ook veel sociale woningbouw. En eerlijk gezegd vind ik de zandstenen gevels van de huurflats soms mooier dan het nepmarmer van de koopflats.”

Handigheid

Hij is geen Noorderling, kwam er pas wonen toen Overhoeks tien jaar terug werd opgeleverd. maar gidst inmiddels als vrijwilliger, in het kader van ‘Mee in Mokum’, groepen wandelaars op vaak urenlange tochten door heel Noord. In een ‘moeizame periode’ van de Cultuurtafel werd hij als ‘onafhankelijk voorzitter’ aangesteld. “Dat heeft twee voordelen. Eén: ik heb geen clubje dat ik zou kunnen voortrekken, twee: ik heb nu eenmaal de handigheid om bepaalde dingen voor elkaar te krijgen.” De Cultuurtafel werd in 2014 opgericht als ‘coöperatieve vereniging van culturele instellingen in Noord, van éénpitters tot grote instituten als Eye; de contributie varieert dan ook van 30 tot 800 euro. “Het idee was echt Noords: samen een vuist maken. We voelen ons in Noord anders, maar samen staan we sterk en als wij niet voor ons zelf opkomen wie doet het dan wel?”

Wegwijs maken

Wie lid wil worden van de Cultuurtafel dient zichzelf aan te melden, wat inmiddels zo’n zestig clubs deden. In de laatste jaren is het ledental nagenoeg verdubbeld: wat een culturele rijkdom in Noord! “Er is geen ballotage, er wordt alleen beoordeeld of een aspirant-lid echt een ‘culturele instelling’ is.” Het is vooral een ‘netwerkclub’: op de bijeenkomsten adviseren de leden elkaar en maken elkaar wegwijs in het woud van bureaucratie en subsidies. “In het begin van de pandemie was dat heel nuttig”, zegt Gerson. “Niemand wist nog hoe de steunmaatregelen van de overheid in elkaar zaten.” Ook vertegenwoordigt de Cultuurtafel de culturele sector van Noord bij het gemeente-en het stadsdeelbestuur. Gerson: “,Zo hebben we goed contact met Esther Lagendijk, portefeuillehouder cultuur in Noord: zij was bestuurslid bij ons. Het verschil met de Noordse bedrijvenvereniging Veban, is dat die vooral een belangenclub is. Het bedrijfsleven is nu eenmaal meer geneigd voor zijn belang op te komen dan de cultuursector. Maar als een vestiging van de OBA gesloten dreigt te worden, schrijven wij heus wel een bittere brief.” 

Bloeiperiode

En daarmee raken we een gevoelig punt: is het culturele aanbod in Noord breed genoeg, wat hebben de Noorderlingen eraan die hier in de vorige eeuw al woonden? In 2007 verscheen Jan Donkers ‘Zo dicht bij Amsterdam’, waarin Noord nog geschetst kon worden als een culturele woestenij, vijf later werd Eye geopend en begon een bloeiperiode van cultuur in het stadsdeel, maar wat moet een doorsnee-Noorderling met Nxt Museum, De Ceuvel, New Dakota, Sexyland, of instagrammuseum W*nder? Stadsdeelvoorzitter Erna Berends zei op een Nieuwjaarsreceptie dat Noord met Pathé aan het Buikslotermeerplein ‘eindelijk een bioscoop’ had gekregen. Eye en FCHyena, die er allang waren, maar met een minder brede programmering, telden voor haar blijkbaar niet echt mee. “Je kunt inderdaad niet zeggen dat qua films met Eye de kous voor Noord af was”, beaamt Gerson. Hij noemt het ‘jammer’ dat het oorspronkelijke plan van Eye om een dependance voor populaire films te stichten in het voormalige Astoriatheater aan het Mosveld schipbreuk leed. Maar hij is blij dat het stadsdeel het prestigieuze kinderfilmfestival Cinekid naar Pathé Noord wist te lokken.  

Noordagenda

Op de ledenlijst van de Cultuurtafel ontbreken nog veel ‘volkse’ kunstuitingen: harmoniekorpsen en drumbands, de buurtsoap De Wasserette, de volksopera’s in de open lucht, muziektheater Kerstmis in de Jordaan (in de Antoniuskerk). Sommige blijken niet in Noord gevestigd, andere hebben zich nooit als lid aangemeld en Gerson neemt zich voor eens met zulke clubs te gaan praten. Tegelijk verheugt hij zich er op dat het Zonnehuis in Tuindorp Oostzaan al musicals plant voor als de theaters weer open gaan. In het algemeen geldt voor hem: “Het is niet óf-óf, maar én-én. Al die initiatieven kunnen naast elkaar bestaan.” Een belangrijk instrument daarbij kan Noordagenda.nl zijn, vanuit de Cultuurtafel ontwikkeld, een website vol aankondigingen van wat in het stadsdeel aan kunst en cultuur groeit en bloeit, en welke kortingen daarbij gelden. “Ondanks het gebrek aan activiteiten in coronatijd heeft die al goede respons gekregen”, zegt Gerson, “en wij verwachten dat de Noordagenda een steeds belangrijker rol gaat spelen in de culturele ontwikkeling van Noord.”