Gierzwaluw terug in Amsterdam
AMSTERDAM - Ze zijn er weer! Rond Koningsdag kwamen de gierzwaluwen na een reis van ruim 8000 kilometer weer terug in Amsterdam. Amsterdamse gierzwaluwen overwinteren in Afrika, maar broeden vanaf mei tot en met juli in de stad. Wij snappen dat: Oost West, thuis best. Veel stadsbewoners kijken in april al uit naar de eerste gierzwaluw. De vogeltjes en hun typische gierende geluid horen gewoon bij het zomergevoel.
Gierzwaluwen overwinteren in Afrika - onder de Sahara tot in Mozambique - en vliegen eind april weer naar Nederland. Ze worden daarom wel Koninginnedagvogel genoemd (daar moeten we dus Koningsdagvogel van maken). Gierzwaluwen nestelen graag in vooroorlogse gebouwen met dakpannen. En daarom wordt aangenomen dat Amsterdam de grootste populatie gierzwaluwen van Nederland heeft.
Tot voor kort was niet bekend hoeveel gierzwaluwen er in Amsterdam broeden en wáár precies. Bekend was wel dat de aantallen vogels afnamen in de vooroorlogse stadsdelen. Dat kwam door stadsvernieuwingen en renovaties. Onwetendheid zorgde ervoor dat er bij huizen bouwen geen rekening werd gehouden met eventuele nestplekjes. En zo kropen er dus minder baby-gierzwaluwen uit een ei. In de afgelopen jaren is er onderzoek gedaan. Uniek onderzoek zelfs. Onderzoek dat nog nergens ter wereld op deze schaal plaatsvond. Nu is er meer bekend over het broedgedrag en de verspreiding van de gierzwaluw. De Amsterdamse gierzwaluwpopulatie wordt geschat op 2600 broedparen. In 1973 was dit nog zo’n 4500 broedparen. In stadsdeel Centrum steeg het aantal nestplaatsen van 301 in 2013 tot 450 in 2017. Omdat we nu meer weten over waar de gierzwaluw graag broedt, kan daar in het vervolg rekening mee worden gehouden.
Gierzwaluwen bouwen kleine nesten, waarbij het nestmateriaal uit de lucht wordt geplukt en met speeksel aan elkaar geplakt. De meeste gierzwaluwen zitten graag op hun eieren onder dakpannen van vooroorlogse huizen en in de hijsbalken van de grachtenhuizen: in de Jordaan en in de buurten aan de westkant van centrum. Maar ook de plafonds van de flats in de Bijlmermeer en de aangebrachte neststenen in de nieuwbouw van IJburg lijken de vogels te bevallen. Hier komen er steeds meer. In de jaren vijftig buurten zoals Bos en Lommer, Buitenveldert en vele buurten in Noord hebben de gierzwaluwen minder interesse.
Gierzwaluwen spelen een belangrijke rol in de ecologie van een gebied als insecten- en spinneneters. Ze jagen op ‘luchtplankton’ van laag boven de grond tot op kilometers hoogte. Een broedpaar met jongen die gevoed moeten worden, vangt tot wel 20.000 bladluizen, kevers, vliegen, muggen en spinnen per dag (50 gram). Veel gezond groen en biodiversiteit is iets om te koesteren in een stad. Dus ook de gierzwaluw. Natuur en dieren verdienen het op zichzelf al om er te zijn, maar ook zorgt bijvoorbeeld groen voor regenabsorptie, verkoeling en gezonde lucht. En er is nóg een voordeel voor de stadmens: dieren en groen maken een mens blij, dus weerbaarder tegen stress. En dat kunnen we goed gebruiken in een drukke stad.
