Het duistere geheim van de A'dam Toren - Botresten van zo'n duizend geëxecuteerde misdadigers

Nieuws
A'dam toren. (Foto: Vincent de Vries/RM)
A'dam toren. (Foto: Vincent de Vries/RM) rodi.nl

NOORD - De grond waar de A'dam Toren op staat herbergt een duister geheim: er bevinden zich de resten van zo'n duizend geëxecuteerde misdadigers. Op deze plek bevond zich eeuwenlang het galgenveld, met als middelpunt de galgenput. De lichamen van misdadigers die op De Dam waren terechtgesteld werden hierboven opgehangen 'om van de vogelen gegeten, en van de lucht verteert te worden.' Uiteindelijk vielen ze in de put. De put is nooit geruimd.


De geschiedenis van het galgenveld op Volewijk gaat terug tot 1360, toen al werd deze plek gebruikt om de lijken van terechtgestelde misdadigers tentoon te stellen. Dit laatste als extra straf bovenop de executie. Het weigeren van een fatsoenlijke begrafenis hield in dat de geëxecuteerde geen deel zou nemen aan de wederopstanding der doden bij het einde der tijden, een Bijbelse voorstelling waar niemand aan twijfelde. Volewijk in Noord was ideaal gelegen om maximaal effect te sorteren: schepen die de Amsterdamse haven binnenvoeren kwamen erlangs, en vanaf de stad waren de bungelende lijken goed zichtbaar. De Galgenstraat op het Prinseneiland is naar dit uitzicht vernoemd, de bewoners van die straat keken zodra ze hun deur uit stapten tegen de ontbindende doden in de verte aan. Een onsubtiele maar doeltreffende manier om het volk duidelijk te maken wat er gebeurde als het zich niet aan de regels hield.

Trekpleister


Toch ging er niet alleen een afschrikkende werking van uit. Evenals de publieke terechtstellingen op De Dam had het galgenveld een hoge amusementswaarde voor de Amsterdammers. Het was een favoriete plek voor een dagje uit voor het hele gezin, er stonden zelfs eet- en drinktentjes zodat het de inwendige mens aan niks ontbrak. De laatmiddeleeuwse Amsterdammer was gewend aan een stinkende stad met walmende grachten, dus even een broodje eten tussen de rottende lijken was geen probleem. Dagjesmensen bij de galgenput, ook in de winter was het galgenveld een populaire trekpleister.

Kinderboom


Het galgenveld was niet alleen een plek des doods, maar ook van nieuw leven. Nieuwsgierige Amsterdamse kinderen werden zoet gehouden met het verhaaltje dat er bij de galgenput een boom was waar de baby'tjes vandaan kwamen. Deze kinderboom bloeide alleen 's nachts, en dan was het zaak dat de verliefde man en vrouw met een bootje naar het galgenveld roeiden om daar kindertjes te plukken. Het verhaal over de kinderboom werd eeuwenlang van generatie op generatie doorgegeven aan Amsterdamse kinderen, totdat de ooievaar zijn intrede deed. Basisschool De Kinderboom in Noord is naar deze oude volksvertelling vernoemd.

Botresten


Nadat de Bataafse Republiek in 1795 was uitgeroepen kwam men tot de conclusie dat het tentoonstellen van doodgemartelde misdadigers niet thuishoorde in een beschaafde samenleving. Het galgenveld werd gesloten, de galgenput werd volgestort met zand. In totaal moeten er de resten van zo'n duizend geëxecuteerde misdadigers in de Noordse bodem terecht gekomen zijn. Bij de eerste bouw- en graafwerkzaamheden op deze plek honderdvijftig jaar geleden kwamen regelmatig botresten naar boven. Ongeveer op de plek waar de galgenput stond is in 1970 de A'dam Toren gebouwd. De exacte locatie van de galgenpunt zoals onlangs pas duidelijk werd: enkele meters ten Westen van de A'dam Toren.