Op de automatische piloot

Partnerbijdrage
Evert Hoekstra.
Evert Hoekstra. (Foto: aangeleverd)

Legal Tech’ was één van de grootste hypewoorden het afgelopen jaar in de juridische branche. 

De term Legal Tech staat in principe voor alle - organisatie veranderende - software en technologie die de juridische sector efficiënter kan maken en stroomlijnen. In de meest klassieke vorm van organisatieverandering ‘hebben we’ het dan over automatisering: het versnellen en automatisch uitvoeren van bestaande processen door middel van computers en tekstverwerkers. 

Het automatiseren op zichzelf beschouwd stelt overigens weinig voor, althans, zo kijken we daar nu tegenaan. Maar voor veel kantoren, ook advocatenkantoren, was bijvoorbeeld alleen al de overstap van typemachine naar computer een redelijk grote. 

Ik weet nog goed, dat ik in Den Helder aan mijn advocatencarrière begon. Het kantoor was net overgestapt op computers en dat was nogal wat. Hoewel: ‘computers’, er was slechts 1 computer aanwezig en die werd ‘bemand’ door de secretaresse. De advocaten (3 stuks) moesten alles met de hand uitschrijven en leverden dat dan in bij haar. Zij ‘typte het dan uit’. En wanneer iedereen aanwezig was, dan had je als ‘jongste bediende’ pech, de ouderen gingen voor. Je zult begrijpen, dat de arbeidsproductiviteit niet heel erg hoog gelegen was.

Drie jaar later maakte ik de overstap naar Alkmaar. Wat een verademing. Toen ik mijn werkkamer voor het eerst betrad, viel mijn oog meteen op dat grote grijze apparaat op het bureau: een eigen computer. Nú kon het advocatenleven pas écht beginnen! Overigens kreeg ik van mijn nieuwbakken collega’s te horen, dat het nog niet zo heel lang geleden was dat ook zij (pas) de overstap hadden gemaakt van typemachine naar tekstverwerker/computer. Daarvoor was het harken op de typemachine met doorslag- en carbonpapier, waarbij de doorslagvelletjes aan de waslijn te drogen hingen. Wanneer ik bij gelegenheid in een ‘oud dossier’ werkte, dan was het dossier doorspekt met gele en doorzichtig-witte doorslagvelletjes, vol met typefouten, correcties, etc. 

Er is dus een hoop veranderd in ruim 25 jaar.

En dat zal de komende 25 jaar niet anders zijn en worden. Sterker, de verwachtingen zijn dat de ontwikkelingen zich alleen maar sneller en sneller zullen gaan opvolgen, ook binnen de advocatuur: modelcontracten die door computersimulatoren worden gemaakt, ultra-slimme jurisprudentiedatabanken. Ook zullen er computerprogramma’s worden ontworpen die het standaard-advocatenwerk kunnen overnemen, zoals het schrijven van brieven en simpele processtukken. Sterker, deze apparatuur is nu al zelfs voorhanden! 

Maar Legal Tech zal nog veel verder reiken dan dat. Wat te denken van programma’s die analyseren welke strategieën handig zijn, die kijken en beoordelen wat voor een uitspraken een bepaalde rechter eerder heeft gedaan? Of het door een kunstmatige intelligentie laten analyseren van een brief van een wederpartij: zit hier iets bijzonders in, kan het met standaardargumenten worden afgedaan of hoeft er misschien helemaal niet gereageerd te worden? 

Het gebruik van technologische toepassingen in de juridische branche zal de komende jaren in ieder geval fors toenemen, waar de coronapandemie gek genoeg als katalysator heeft gewerkt. Want volgens recent onderzoek heeft de coronapandemie de digitale transformatie van de juridische branche een ongekend momentum gegeven, een momentum dat nog steeds voortduurt. De impact van technologie neemt ook verder toe, zo voorspelt het rapport, nu de verwachting is dat big data en voorspellende analyses de komende jaren een steeds grotere rol gaan spelen. Dat plaatst veel advocatenkantoren voor een uitdaging. Ook ons kantoor. 

Toch is mijn persoonlijke mening, dat het allemaal ook wel zal meevallen. Natuurlijk zal een hoop zaken geautomatiseerd en gedigitaliseerd ‘uit handen’ kunnen worden genomen, dat is een vertaalslag waar wij nu al druk mee bezig zijn. Wij investeren veel in automatisering, digitalisering, wij zijn bijvoorbeeld ook bezig met de ontwikkeling van een eigen app. Ook investeren wij veel in zoekoptimalisatie via Google, etc. Want wij willen uiteraard niet achterblijven, integendeel wij willen voorop lopen! Maar het is net als bij een zelfrijdende auto; prima dat het bestaat en kan, maar het liefst houden we toch het stuur zelf in handen. Advocatuur bedrijven is en blijft nu eenmaal ook ‘people’s business’. En dat geldt natuurlijk ook vanuit het cliënt-perspectief; de behoefte aan een persoonlijke touch, een persoonlijk gesprek, wat veel meer met zich brengt dan enkel een zakelijk geschil overbrengen. En dát ‘persoonlijke’, dat is toch één van de kernelementen van ons vak. Dat maakt het vak ook zo boeiend en uitdagend. Keer op keer. En dat zal nooit veranderen. 

Vooruitgang kan je niet tegengaan, en dat geldt zeker ook voor technologische vooruitgang. Zolang we daarvan maar niet té afhankelijk worden, onbedoeld het stuur teveel uit handen geven. Teveel vertrouwen op de kracht van techniek en uit het oog verliezen dat problemen niet enkel kunnen worden opgelost door vernieuwende, technologische doorbraken. Was het niet Albert Einstein die zei: “onze technische vooruitgang is als een bijl in de handen van een pathologische crimineel”? 

Hij had gelijk! 

Evert Hoekstra

Advocaat/Partner

CKH Advocaten