Rare vondsten gebied De Cuyp Enkhuizen
In het plangebied De Cuyp in Enkhuizen zijn de afgelopen tijd door de archeologen veel bijzondere voorwerpen uit de 17de eeuw gevonden. Het terrein behoort tot de rijkste vindplaatsen in de stad. Uit de bodem kwamen talloze gereedschappen, onderdelen van scheepstuigage en baardmankruiken naar boven. Ze vormen de overblijfselen van de haringvissers en kuipers die hier eeuwen geleden actief waren. De archeologen hebben ook vondsten gedaan die op het eerste gezicht niet in Enkhuizen worden verwacht zoals tropisch koraal en een schildpad.
Schilpad
Het schild van een schildpad vormt de meest opvallende vondst van de opgraving. Deze bestaat uit een onder- en bovenpantser, waarschijnlijk van de Europese moerasschildpad die in Zuid-Europa, het noordwesten van Afrika, het Midden-Oosten en Centraal-Azië voorkomt. Het schild heeft onderdeel uitgemaakt van een rariteitenverzameling. De eigenaar heeft zijn initialen 'P D' in het schild gekerfd en er is een ophanggat aanwezig. Het schild hing dus aan de muur of aan het plafond.
Rariteit
In de 17de eeuw was het mode om rariteiten, zoals exotische opgezette dieren, planten, schelpen of voorwerpen, te verzamelen. Deze kwamen met de VOC-schepen uit verre landen. De bekendste verzameling was die van Bernardus Paludanus in Enkhuizen. Bezoekers uit heel Europa kwamen zijn spullen bewonderen. Een schildpad mocht in een rariteitenverzameling zeker niet ontbreken. Verreweg de meeste rariteiten zijn niet bewaard gebleven en het is dan ook zeer bijzonder dat een voorwerp uit zo’n collectie als bodemvondst opduikt.
Tropisch koraal
In de haven zijn veel stukken tropisch koraal gevonden. Hier gaat hier niet om voorwerpen uit een rariteitenverzameling, maar om ballast van schepen. Een schip moet genoeg gewicht hebben voor de stabiliteit. Als een schip op een verre reis onvoldoende ballast had, werd deze met allerlei materiaal aangevuld. Koraal werd hier vaak voor gebruikt want op tropische stranden lagen stukken koraal voor het oprapen. In scheepswrakken, in havens en in de voormalige Zuiderzee worden zo nu en dan stukken koraal gevonden die de overblijfselen van het maritieme verleden vormen.
Gereedschappen van de vissers en kuipers
Hoewel Enkhuizen als de haringstad van Holland wordt gezien, is van deze haringvisserij uit de 17de eeuw zo goed als niets overgebleven. Soms werden afgedankte gereedschappen eenvoudig in de haven gegooid en er vielen ook wel eens spullen overboord. Een haven vormt daarom voor een archeoloog een schatkamer aan spullen die een beeld geven van het reilen en zeilen in en om de haven. Tot de vondsten behoren bijvoorbeeld een houten kuipershamer, dissels en boetnaalden. Veel objecten zijn afkomstig van de haringschepen, zoals scheepstouwen, houten katrollen en andere houten onderdelen van de schepen. Al dit soort vondsten komt bij opgravingen in Enkhuizen zelden voor.
Persoonlijke bezittingen
In de haven verdwenen ook allerlei persoonlijke spullen van de vissers, scheepslui en mensen die aan de haven woonden. Te denken valt aan tabakspijpen, tabaksdozen, messen, een zakzonnewijzer en een kaartenpasser. Dankzij de natte havenbodem zijn deze prachtig bewaard gebleven.
Een haven voor haringschepen
De opgraving vond plaats op de locatie van een gedempte haven: de Oude Buyshaven. Deze haven is rond 1590 aangelegd om plaats te bieden aan de grote haringvloot van Enkhuizen, die begin 17de eeuw bestond uit meer dan 300 schepen. De stad had toen verreweg de meeste haringschepen van alle Hollandse steden en mag met recht de haringstad worden genoemd. Bij de opgraving is de houten beschoeiing van de haven onderzocht. Daarnaast is de vulling van de haven opgegraven. Hierin lag een dik pakket met afval van de kuipers die aan de haven hun werkplaatsen hadden. Zij maakten de haringtonnen waarin de haring werd verpakt.
Meer zien
Door de coronamaatregelen was het niet mogelijk de opgraving te bezoeken. Daarom heeft Archeologie West-Friesland op haar website een pagina aangemaakt met foto’s en filmbeelden.
