Historisch Haarlem (27): De geheimen van de Bavokerk (3)
HAARLEM - In de lange tijd dat de Bavokerk een katholieke kerk was (vanaf de bouw tot 1578) was de hoogmis op zondag een feest voor oog en oor. In het koor werden de missen en motetten van bijvoorbeeld Da Palestrina of de Haarlemse koormeester Claudin Patoulet gezongen, soms wel vijf- of zesstemmig.
Willem Brand (met dank aan Koen Vermeij)
De muziek stond genoteerd in grote boeken die op een standaard voor de ‘schola’ stonden, en waar alle zangers en zangeressen hun noten zagen staan.
Verdwenen koorboeken
Iedere parochie met een goed koor had van die boeken. De koorboeken stonden op de koorlessenaar, zoals de nu in de Bavokerk aanwezige Pellikaan. Vroeger zaten er nog leeuwenpootjes onder, waardoor de boeken hoger stonden, hoog genoeg om door iedereen van het koor goed gezien te worden. Helaas hebben de Haarlemse boeken de Reformatie niet overleefd. Het perkament werd gebruikt om boeken in te binden, en papieren boeken konden goed worden gebruikt om bijvoorbeeld vis in te verpakken. De Leidse en Bossche koorboeken hebben de Reformatie wel overleefd, en daaruit kan een indruk gekregen worden wat er in Haarlem gezongen kan zijn.
Schuilkerkjes
Tijdens de reformatie was meerstemminge zang verboden in de diensten - en orgelspel ook. Alleen eenstemmige zang was toegestaan. Voorzangers zongen langzaam de psalmen voor. Alles was ingericht op soberheid: beelden, de mooie gewaden, vaandels en wierook verdwenen. Niets mocht afleiden van de inhoud van het woord. Dat was voor de vele katholieken een pijnlijke overgang. Ze werden verbannen naar schuilkerkjes, waar ze zo goed en kwaad als het kon hun tradities in ere probeerden te houden.
Roomse sfeer
Bij de presentatie van het Grote Bavoboek op 25 september was die roomse sfeer van toen weer even zichtbaar - en vooral ook hoorbaar - tijdens de uitvoering van drie motetten van Patoulet, gevonden in Leidse koorboeken: meerstemmige zang uitgevoerd door de zangschool van de kathedrale St.-Bavo. Patoulet was in de zestiende eeuw als zangmeester verantwoordelijk voor de muziek in de toen nog roomse St. Bavo.
