Stripweekend Haarlem 1 t/m 3 oktober 2021: dit moet je weten

Censuur is van alle tijden, net als zelfcensuur. Niet alleen cartoonisten hebben ermee te maken, maar ook stripmakers en talloze andere kunstenaars. Hoe vrij is de tekenaar om zijn vak te beoefenen? Zitten er grenzen aan wat hij zonder gevaar kan bespotten? Sinds religieuze fanatici de redactie van Charlie Hebdo met dodelijk geweld probeerden te muilkorven, zijn dat terugkerende vragen voor iedere tekenaar aan de frontlinie van het publieke debat. Hoeveel invloed heeft de tekenaar op de interpretatie van zijn tekening? In hoeverre valt te vermijden dat de kijker de tekenaar gelijkstelt aan de inhoud van zijn tekening?

De Amerikaanse striptekenaar Mike Diana, in 2016 te gast bij Stripdagen Haarlem, werd enige tijd door de FBI van moord verdacht, puur op basis van zijn thematiek: seksualiteit, geweld en religie. Het is een extreem voorbeeld van die gelijkstelling, maar Diana is lang niet de enige tekenaar die in zijn loopbaan met die reflex te maken kreeg. Hoeveel context is noodzakelijk voor de juiste interpretatie van een beeld, en hoe geeft de tekenaar die context? En wat gebeurt er als de tweedeling zo groot is dat er geen gemeenschappelijke context meer mogelijk is?

Dat schrijft de organisatie van het Stripweekend Haarlem 2021 over het thema van dit jaar. Alle informatie over deze Stripdagen op een rij:

- Thema Stripweekend Haarlem

Censuur, zelfcensuur en uitvlakcultuur

- Datum

1 t/m 3 oktober

- Locatie

Op diverse plekken in Haarlem

- Programma Stripweekend 2021

Naast programmering rond het thema, biedt Stripweekend Haarlem 2021 nog tal van andere activiteiten die daar los van staan.

Tekst gaat door onder de foto

stripdagen stripweekend haarlem

Dit is het voorlopige programma per dag:

Vrijdag 1 oktober

Op de eerste festivaldag wordt de Stripmaker des Vaderlands welkom geheten. Herman Roozen nam de functie vorig jaar over van Margreet de Heer en heeft zich als taak gesteld om het medium ‘strip’ in de volle breedte naar de Nederlandse bibliotheken te brengen.

Op vrijdag 1 oktober om 16:00 uur gaat hij in de Bibliotheek Zuid-Kennemerland (filiaal Centrum) het gesprek aan. Dit doet hij met Elsje-tekenaar en kersverse Stripschapprijs-winnaar Gerben Valkema - en met bibliotheekdirecteur Roxane van Acker, over onder meer de obstakels die hij tegenkomt bij die missie.

De toegang voor dit evenement is op basis van reservering, bestel je kaarten van tevoren bij de Bibliotheek als je aanwezig wilt zijn.

Afsluiting met muziek

De namiddag en avond van vrijdag 1 oktober is van Typex en Lamelos, die de belangrijke taak hebben om het eerste Haarlem-stripfeest sinds 2018 te organiseren. Hun programma ‘Typex & Lamelos present: E.T. Explore Me + Panter + The Covids + Dj’s Mr & Mevr Koot’ staat garant voor al het dansgenot dat we zo lang hebben moeten missen. Ook wordt er weer een Lamelos Stripveiling georganiseerd, dat in stripkringen te boek staat als een legendarisch en hilarisch evenement.

De locatie is het Slachtstrand, het tijdelijke livepodium van het Slachthuis, waar een heuse stadsoase uit de grond is gestampt. Een paar kuub zand, heerlijk eten en drinken, een sfeervol terras, en eindelijk weer livemuziek. Het klinkt als een fata morgana, maar het gebeurt toch echt. De toegang is gratis voor iedereen en je kunt er op vrijdag 1 oktober al vanaf 15:00 uur terecht.

Zaterdag 2 oktober

Het startschot voor het thema ‘Censuur, zelfcensuur en uitvlakcultuur’ wordt gegeven door Stripdagen Haarlem-partners Stedenband Mutare en Debatcentrum De Pletterij, met het debat ‘Cartoons: vrijheid van meningsuiting en maatschappelijke verantwoordelijkheid’ op zaterdag 2 oktober van 16:00 uur tot 18:00 uur in De Pletterij. Centraal in het debat staat de frictie tussen de vrijheid van meningsuiting en groepsbelediging, naar aanleiding van de aanslag op Charlie Hebdo, de Mohamed-cartoons, de onthoofding van Samuel Paty en de bedreiging van een docent vanwege het tonen van een spotprent tijdens zijn les.

Deelnemers zijn cartoonist Joep Bertrams, hoofdredacteur van The Cartoon Movement Tjeerd Royaards, docent maatschappijleer Lucelle Comvalius, artistiek directeur Stripdagen Haarlem Tonio van Vugt, voorzitter Landelijke Cliëntenraad Amma Assante en cartoonist Peter Koch. Het debat wordt gemodereerd door Louis Pirenne.

Tentoonstelling

De tentoonstelling ‘Studio Spaarnestad – strips met een loonstrookje’ in Museum Haarlem, over de uitzonderlijke plek die de stad inneemt in de Nederlandse stripgeschiedenis, opende al eerder dit jaar en staat tijdens Stripweekend Haarlem nog eens centraal. In de expo, samengesteld door stripprofessor Joost Pollmann, is een grote rol weggelegd voor Sjors en Sjimmie van Frans Piët. Op zaterdag 2 oktober om 14:00 uur organiseert Stripweekend Haarlem een lezing van Robert van der Kroft, die al sinds 1975 tot op de dag van vandaag de enige echte Sjors en Sjimmie-tekenaar is. Zijn lezing ‘SjoSjiSjo’ is een logisch vervolg op de expo, waarin hij ingaat op het tekenen van de strip, toen alles nog met de hand gebeurde (ook het letteren en inkleuren) tegenover het heden waarin het meeste op de computer wordt gedaan. Ook besteedt hij aandacht aan het honderdjarige bestaan van Sjors en Sjimmie volgend jaar, en de rol die hij zelf speelde in de emancipatie van het zwarte personage Sjimmie.

Zondag 3 oktober

De laatste festivaldag op zondag 3 oktober is gewijd aan het grote themadebat van Stripweekend Haarlem zelf, in de Doelenzaal van de Bibliotheek Zuid-Kennemerland, van 14:00 uur tot 17:30 uur.

De politieke cartoon is een krachtig middel om iets over de wereld te zeggen. Zó krachtig, dat cartoonisten worden bedreigd of gevangengezet vanwege hun tekeningen (of nog erger, zoals in het geval van Charlie Hebdo in 2015). De middag wordt geopend met een lezing van politiek tekenaar Tjeerd Royaards, winnaar van de Inktspotprijs 2018 en de hoofdredacteur van The Cartoon Movement, die laat zien hoe cartoonisten uit binnen- en buitenland, uit heden en verleden, te werk gaan, en waarom simpele lijnen op papier zo’n enorme impact kunnen hebben. Aansluitend volgt het grote debat met Royaards, striptekenaar Peter de Wit (Sigmund), politiek cartoonist Bas van der Schot (de Volkskrant) en cartoonist/ transman Jiro Gianni (De Boezems, Hallo Gorgeous Magazine) over censuur, zelfcensuur en uitvlakcultuur in strips en cartoons.

Het debat wordt geleid door Tonio van Vugt, artistiek directeur van Stripdagen Haarlem (en degene die het woord ‘uitvlakcultuur’ bedacht). Aansluitend is er gelegenheid tot signeren door de aanwezige auteurs. Kaartjes kosten €5,- en moeten van tevoren worden besteld.