Verborgen schatten (5): Gouda-kaarsen

“In de collectie van Snuffelmug viel ons oog op doosjes met Gouda-kaarsen uit de jaren 30 en 50. Het intrigeerde ons. Gouda-kaarsen, we kennen ze allemaal. We hebben het ook allemaal in huis of op zijn minst een keer in huis gehad. We gingen op onderzoek uit.”

Verschillende prijzen

N.V. De Stearine Kaarsenfabriek Gouda werd op 1 mei 1858 opgericht door een voormalig apotheker Van Iterson. Met de hoogwaardige kwaliteit van de kaarsen won hij verschillende prijzen. Rond 1880 had de kaars als verlichtingsinstrument zijn beste tijd gehad. De organisatie switchte naar de chemie. En werd als klant nummer 1 ingeschreven in het debiteurenboek van de firma Philips Gloeilampen. Het bedrijf groeide, kocht verschillende bedrijven op en rond 1929 volgde een fusie. N.V. Stearine Kaarsenfabriek Apollo uit Schiedam en Gouda gingen verder onder de naam NV Verenigde Fabrieken van Stearine en Chemische producten, beter bekend als Gouda-Apollo.

Grote brand

In 1936 brak er een grote brand uit op het kantoorgebouw en daarbij ging de gehele fabriek in vlammen op. Er vielen geen slachtoffers, maar de materiële schade was enorm. De productie kon uiteindelijk binnen enkele maanden hervat worden.

Tijdens de oorlog was het moeilijk om aan grondstoffen te komen. Hierdoor verminderde de kaarsenproductie flink. Toch kon er tot vlak voor het einde van de oorlog op beperkte schaal worden geproduceerd. Eind 1944 werd de fabriek door de Duitsers in beslag genomen en lag de productie een klein jaar stil tot november 1945. Tijdens het 100-jarig bestaan in 1958 wordt de naam aangepast naar NV Koninklijke Stearine Kaarsenfabriek Gouda-Apollo. Deze naam dekte eigenlijk totaal niet de lading. De kaarsenproductie was inmiddels een steeds kleiner onderdeel in de organisatie geworden. Organische chemie, het verwerken van vetzuren voor de kunststoffen- en cosmetische industrie voerde de boventoon.

Joint venture

In 1960 verliest de kaarsenfabriek haar onafhankelijkheid als door een joint venture Unilever en het Amerikaanse Emery Industries beide 50% van de aandelen in handen krijgen. De fabriek moet afstand doen van het predicaat ‘Koninklijke’ en gaat verder onder de naam Unilever-Emery NV.

Fast forward naar de jaren 80. Omdat de kaarsenproductie nog slechts 1% van de omzet bedraagt, besluit Unichema de kaarsenfabricage over te dragen aan Bolsius. En daarmee kregen zij het recht tot het produceren van “Goudse kaarsen” en “Apollo-kaarsen”. Gouda is met afstand het bekendste kaarsenmerk van Nederland. Maar liefst 89% van de mensen kent het kaarsenmerk Gouda. Het betekende ook dat na 125 jaar de productie van Gouda-kaarsen uit Gouda vertrok. Gelukkig kon het personeel dat betrokken was bij de kaarsenproductie meeverhuizen naar het naastgelegen Waddinxveen, waar Bolsius een nieuwe productiehal had gebouwd.