RIVM: ‘PAK en metalen in stof rond huis in IJmond, meeste in Wijk aan Zee’
IJMOND - In Beverwijk, Velsen-Noord, IJmuiden en met name Wijk aan Zee zijn er meer PAK (polycyclische aromatische koolwaterstoffen) en metalen gemeten in het stof dat neerdaalt (stofdepositie) dan op achtergrondlocaties buiten de IJmond. Dat blijkt uit het Depositieonderzoek IJmond 2020, dat het RIVM in opdracht van de provincie Noord-Holland en de gemeenten Beverwijk, Heemskerk en Velsen heeft uitgevoerd.
Het RIVM onderzocht stof dat gedurende meerdere periodes in het najaar van 2020 om en in huizen in de omgeving neerdaalde. De provincie Noord-Holland en de IJmondgemeenten Beverwijk, Velsen en Heemskerk gaven opdracht voor het onderzoek naar aanleiding van veel vragen van omwonenden tijdens de grafietregens van 2019.
Wijk aan Zee hoogste waarden In de directe omgeving van Tata Steel, in Wijk aan Zee, zijn de gemeten verhogingen het grootst. Mensen ademen het onderzochte stof over het algemeen niet in, maar het brengt voor wat betreft PAK en lood wel verhoogde gezondheidsrisico’s met zich mee voor mensen die via de huid (met name bij PAK) of hand-mondcontact (bij zowel PAK als lood) het stof binnen krijgen. Dit geldt voor spelende kinderen in de leeftijd van 1-12 jaar omdat die bij het buiten spelen de PAK en metalen binnen kunnen krijgen. De hoeveelheden die in de woningen werden aangetroffen zijn veel lager dan erbuiten en dragen nauwelijks bij aan de totale hoeveelheid waar mensen aan blootstaan.
Ook voor andere metalen dan lood is de depositie verhoogd, maar daarvan zijn geen gezondheidsrisico’s door blootstelling via stofdepositie te verwachten, aldus het RIVM. Het RIVM merkt op dat zichtbare stofdepositie op zichzelf ook tot hinder en bezorgdheid leidt, omdat mensen hun leefomgeving als vies en ongezond ervaren.
Herkomst van het stof Hoewel er alleen naar de samenstelling van het stof is gekeken, geven de resultaten van het onderzoek een indicatie dat een aanmerkelijk deel van het neergedaalde stof afkomstig is van het terrein van Tata Steel. Van PAK en verschillende metalen is bekend dat deze kunnen vrijkomen bij processen en uit materiaalopslagen van de staalindustrie.
Deze PAK en metalen worden vooral aangetroffen op meetlocaties die dicht bij het terrein van Tata Steel liggen. PAK en metalen kunnen ook afkomstig zijn van andere bronnen zoals verkeer, scheepvaart, andere industrie, houtstook en opwaaiend bodemstof. In een volgend deel van het onderzoek van het RIVM wordt nader ingegaan op de herkomst (bronnen) van stoffen in de leefomgeving, zowel in de lucht als in neergedaald stof.
De onderzoeksresultaten van het rapport onderstrepen voor de provincie en de IJmondgemeenten als opdrachtgevers van het onderzoek opnieuw de noodzaak en het belang van een gezondere leefomgeving voor de inwoners van de IJmond.
Gedeputeerde Jeroen Olthof: “Het onderzoek van het RIVM laat aan duidelijkheid niets te wensen over. Het stelt ons niet gerust. Kan staalindustrie in de IJmond nog bestaan? Wat mij betreft alleen nog als de nadelige effecten op de gezondheid en de leefomgeving zo snel mogelijk en zoveel mogelijk verminderen. De grenzen zijn bereikt en er zijn forse keuzes nodig. Wij spannen ons als provincie, gemeenten en omgevingsdiensten maximaal in, met alles wat ons ter beschikking staat. Maar er is meer nodig.’’
‘’Vanuit gezondheidskundig oogpunt voldoen de huidige normstelling en regelgeving niet in een gebied zoals de IJmond, met opeenstapeling van stoffen vanuit verschillende bronnen en piekbelasting. Wij lopen tegen de grenzen van onze mogelijkheden aan. Werken aan een gezondere leefomgeving in de IJmond betekent dat wetten, normen en onze instrumenten daarop moeten zijn toegerust. Dat is onvoldoende het geval. En het betekent dat het Rijk bereid moet zijn om aanvullende maatregelen - ook financieel - te treffen, waarbij de volksgezondheid een echt prominente plaats inneemt.’’
‘’Wij doen wat we kunnen, maar de landelijke politiek is nu ook aan zet. Ondertussen wil ik samen met het Rijk op korte termijn met Tata Steel om tafel. Wij verwachten van Tata dat ze de noodzakelijke investeringen in de gezonde leefomgeving en verduurzaming met de grootst mogelijke spoed doorzetten.”
Provincie, IJmondgemeenten en omgevingsdiensten zetten zich binnen de bevoegdheden maximaal in om de leefomgeving in de IJmond gezonder te maken. Om stofdepositie en de hoeveelheid PAK en metalen daarin te verminderen is het belangrijk emissies zo veel mogelijk te beperken. Dat doen ze onder andere met het Programma Gezonde Leefomgeving en het Programma Tata Steel 2020 – 2050. Met veel meer toezicht en handhaving, aanscherpen van de vergunningen, aandringen op dat Tata Steel investeert in gezondere technieken en lobby in Den Haag en Brussel voor betere kaders, normen en instrumenten.
De IJmondgemeenten stellen tenslotte in het najaar van 2021 hun Programma Gezondheid en Luchtkwaliteit IJmond vast met een pakket van maatregelen.
Reactie van Tata Steel op het RIVM-rapport:
‘’Tata Steel neemt het RIVM-rapport uiterst serieus en voelt de urgentie om te komen tot een snelle verbetering van de leefomgeving Tata Steel neemt het RIVM-rapport zeer serieus. We begrijpen dat omwonenden en met name de inwoners van Wijk aan Zee zich naar aanleiding van dit rapport zorgen maken over hun gezondheid en die van hun kinderen en delen deze zorg.’’
‘’Tata Steel voelt de urgentie voor verbetering en heeft daartoe een maatregelenpakket in uitvoering (Roadmap Plus). De urgentie is met dit rapport alleen maar groter geworden. Daarom heeft Tata Steel de rijksoverheid en de provincie gevraagd om nog deze week om tafel te gaan naar aanleiding van het rapport in relatie tot de reeds ingezette en voorgenomen maatregelen. Wij zullen hierover vanzelfsprekend ook met omwonenden in gesprek gaan. Dit rapport onderstreept de noodzaak om te komen tot een gezondere leefomgeving. Wij nemen daarin onze verantwoordelijkheid.’’
