Waardse coach Jannie Ligthart over hoe we mentaal gezond kunnen blijven in coronatijd

HEERHUGOWAARD – Nu we 24 uur op elkaars lip zitten, en niet zomaar kunnen gaan en staan waar we willen, is het van groot belang om de sfeer thuis goed te houden. Psychologe/coach Jannie Ligthart deelt een aantal handige tips om het vol te houden. Het eerste misverstand dat ze uit de weg wil ruimen is het idee van ‘verplicht binnen moeten zitten’. “Dat is niet het geval. We kunnen best naar buiten, alleen met restricties. Ga vooral een frisse neus halen, trek je wandelschoenen aan en heb aandacht voor de anderhalve meter afstand tot andere weggebruikers.”

Jannie, wier praktijk Kracht en Welzijn aan de Middenweg te vinden is, laat haar cliënten de keuze of ze langs willen komen of de gesprekken liever via Skype laten plaatsvinden. Bij de eerste optie houdt ze zich uiteraard aan de richtlijnen van het RIVM. “Uit onderzoek is gebleken dat als mensen het gevoel hebben dat als ze zelf de controle hebben, ze zich beter voelen. Hier heb je dus al een spanningsbron in deze coronatijd te pakken”, legt ze uit. “Er zijn meer spanningsbronnen die herkenbaar zijn voor velen: onduidelijkheid over het verdere verloop van de pandemie, confrontatie met de kwetsbaarheid van een lichaam, een te veel of juist te weinig mensen om je heen, financiële vraagtekens et cetera. Het ervaren van onzekerheid is bij uitstek een voedingsbodem voor onze innerlijke zorgenmaker. Dat is het deel in onszelf dat gespecialiseerd is in het signaleren wat er mis kan gaan. In de kern is dit een kwaliteit. Als je dit deel echter te veel aan het woord laat komen, komen er steeds meer beren op de weg en ontstaan er doemscenario’s. Daardoor stijgt het spanningsniveau onnodig en zullen er klachten kunnen ontstaan. Klachten zijn te herkennen op verschillende terreinen: lichamelijk, mentaal, stemming en gedrag.”

Spanning voor iedereen anders

Welke gevaren er precies op de loer liggen, naast eenzaamheid, hangt volgens Jannie af van je persoonlijke situatie. “Gezinnen met kinderen hebben te dealen met andere spanningsbronnen dan een alleengaande zonder kinderen. Iemand die goed met een computer om kan gaan heeft het gemakkelijker dan iemand die dat niet kan of er niet eens een in huis heeft. Heb je werkzekerheid en inkomen of ben je een ZZP’er die buiten de regelingen valt…? Vul zelf maar in. Als spanning - om wat voor spanningsbron dan ook - stijgt, blijken mensen hun normale flexibiliteit om met ermee om te gaan, te verliezen. Klachten op eerder genoemde terreinen groeien dan van mild naar intens met als extreme voorbeelden burnout, depressie of paniekstoornis of explosieve gedragingen.”

Stapstenen en timemanagement

Om dat te voorkomen, biedt Jannie graag een aantal adviezen. “Heb je het heel druk deze tijd? Breng dan structuur aan. Is dat niet je sterkste kant, vraag dan hulp hierbij. Timemanagement is belangrijk. Ik ben deze week gestart met het thema Timemanagement in blogs op mijn website. Je vindt hier praktische tips. Aandacht voor de verhouding energiegevers en energievreters is nu meer dan ooit belangrijk. Plan waar mogelijk momenten in voor jezelf . Neem verspreid over de dag een paar stapstenen in de tijd en gun jezelf dan een ‘tankmoment’. Schakel daarbij vooral het deel van jezelf in dat ik ‘de genieter’ noem: het deel dat volledig in het NU geniet van wat de zintuigen je te bieden hebben. Voorbeeld: als je twee minuten in de zon zit en daar werkelijk alle aandacht (mindfull) bij hebt, heb je zo’n stapsteen. Als je in de zon zit maar in je hoofd ben je met je e-mails bezig, dan heb je deze stapsteen gemist.”

Tijd voor bezinning

Mensen die het nu juist heel rustig hebben, raadt Jannie aan deze tijd te benutten voor bezinning. “Deze periode nodigt ons allen uit om onze verbindingen en de balans daarin te vergroten. Hoewel wij onszelf als een geheel waarnemen, ben je ongemerkt de hele dag met verschillende delen van jezelf in gesprek. Wij noemen dat denken maar feitelijk is dat praten in jezelf. Je hebt bijvoorbeeld een deel dat de rol vervult van werknemer, moeder, huisvrouw, etc. Je hebt delen met een specifiek doel bijvoorbeeld de grensbewaker, innerlijke criticus, boekhouder etc. Voor meer uitleg hierover staan er op YouTube een aantal fragmenten uit lezingen die ik hierover heb gegeven. Onnodige spanning ontstaat als je onvoldoende balans hebt in tijd en aandacht voor die delen in jezelf. Soms is er zelfs geen sprake van verbinding. Zit er een deel van jezelf te verpieteren omdat er geen aandacht voor is! Maak de reis naar binnen, leer jezelf kennen met al je kwaliteiten en valkuilen en maak tijd vrij voor introspectie. Door balans in jezelf te houden kun je beter omgaan met de spanningsbronnen waar je geen of minder invloed op hebt. Meer informatie vind je hier. Bedenk tijdens het tandenpoetsen, of op twee andere momenten van de dag, minimaal drie dingen waar je dankbaar voor bent. Door met regelmaat de focus te verschuiven naar gevoelens van dankbaarheid ga je een andere energie stromen. Het bevordert positiviteit en vermindert piekeren.”

In balans met je leefwereld

Zorg ook voor verbinding met je omgeving. “We zijn nu in strijd met een gezamenlijke tegenstander: Covid-19. Dat leidt enerzijds tot verbinding maar anderzijds ook tot begrenzing en verharding. Waar is de verbinding, waar is de balans? Doe dagelijks iets voor een ander. Maak een compliment, stuur in gedachten iemand een wens toe. Ruim zwerfafval op, ook al heeft iemand anders het daar neergegooid. Vraag jezelf in deze periode van gedwongen fysieke isolement wat jij straks, als de pandemie voorbij is, kan bijdragen aan het in balans zijn met de mensen om je heen. Bijvoorbeeld: Wat is jouw aandeel op de vervuilende kledingindustrie door met iedere mode mee te willen lopen? Wat is jouw aandeel aan de gezondheidszorg als je jezelf volstopt met junkfood? Wil je iets veranderen? Maak een inspiratiebord dat je helpt om je wens tot verandering warm te houden. En vraag jezelf in deze periode van gedwongen versobering wat jij straks kunt bijdragen aan het in balans zijn met de leefwereld om je heen en met de aarde. Wat heb je werkelijk nodig om gelukkig te worden. Is meer echt altijd beter?”

Innerlijke zorgenmaker

Wat kunnen we doen als we het idee hebben dat de frustraties en irritaties de overhand dreigen te nemen? Jannie: “Neem een time-out, laat de spanning wegvloeien door tien diepe kniebuigingen te maken of vijf keer de trap op en neer te rennen. Stap daarna in gedachten uit de scene, kijk ernaar alsof je naar een film kijkt waarin je zelf ook een rol speelt. Geef daarna commentaar op deze film. Welk advies geef je aan de acteurs in deze scene? Ben je bovenmatig angstig door alle berichtgeving rond corona? Beperk dan de spreektijd van je innerlijke zorgenmaker. Spreek met jezelf af dat je bijvoorbeeld tweemaal op een dag het nieuws volgt en dat je hooguit tweemaal een half uur met het thema corona bezig zult zijn. De rest van de tijd besteed je je aandacht en tijd aan andere zaken. Maak een plan waar je je mee bezig wilt houden. En steeds als je zorgenmaker weer aan het woord komt zeg je tegen jezelf: ik heb een afspraak met je: dan en dan kom jij weer aan bod. Nu ga ik iets anders doen namelijk .....(vul maar in). Kortom, krijg grip op je innerlijke delen. Lees er meer over in mijn boek ‘Ontdek je gebruiksaanwijzing. Hoe beïnvloed jij je spanning?’. Controle over je buitenwereld is een illusie, controle over je binnenwereld, daar is een wereld te winnen!”