Zoektocht naar de werkelijkheid achter de realiteit

Column: Michel Ranzijn

Eerst iets over mezelf. Over het leven nadenken in al haar facetten: ik vind het heerlijk. Wetenschapsfilosofie was mijn favoriete vak op de Universiteit van Amsterdam, dat tot ontsteltenis van mijn klasgenoten, die liever een slaaptekort inhaalden tijdens deze colleges. Snap ik ook wel. Als het niet je ding is, dan dwaal je uiteraard al snel af. Ik dwaalde ook af, maar dan in de stof zelf. Heerlijk.

Buiten jouw bestaan

Het zit dus een klein beetje in m’n natuur - of ik het nou wil of niet - om altijd op zoek te gaan naar onderliggende verbanden/structuren. Soms tot vervelends aan toe voor m’n omgeving. ‘Soms zijn er gewoon geen verbanden’, zeggen ze dan. Maar is dat zo? Misschien. Wat je niet ziet, is er misschien voor jou niet, terwijl het wel bestaat.

Energie

Zeg nou zelf: een belangrijke ontdekking over de werking van ons brein in de afgelopen 25 jaar is het gegeven, dat de meeste breinactiviteit onbewust plaatsvindt. Dan is het toch niet gek om soms op zoek te gaan naar diepere lagen? Verbanden, structuren: alles om ons heen is energie volgens Einstein. Het idee dat alles verbonden is, maakt het dan ook logischer om op zoek te gaan naar (onbewuste) verbanden.

Tijdsgeest

We gaan terug naar dat ‘zebrapad-moment’. Vader en kind staken over. Vader stak daarbij vriendelijk de hand op en ik knikte terug om daarna door te rijden. M’n gedachten zonken weg in het moment. Waarom stop je niet gewoon voor een zebrapad? Je hebt een voorbeeldfunctie, nietwaar? Of handelt deze agent geheel in de energie - daar is het weer - van de huidige tijdsgeest. Welke tijdsgeest is dat?

Vragen

We kunnen het ‘klein’ houden en kijken naar Nederland. Zinloze mondkapjes, discutabele vaccinaties, onbetrouwbare verplichte PCR-testen en nu zelfs een mogelijk slecht beargumenteerde avondklok. De wetenschappelijke grond voor al deze maatregelen rammelt, maar we worden er wel al maanden mee geconfronteerd. Politiestaat trekjes? Zal deze ‘geest’ onbewust zijn neergedaald in de agent bij het zebrapad? Verraadde de arrogante blik de huidige houding van politiek Nederland? Het zijn vragen die bij me opkomen.

Verband

Een ander zou denken: waar heb je het allemaal over? Hoe kom je daar nou weer bij? Deze vraag krijg ik dan naar m’n hoofd geslingerd als ik ogenschijnlijk ingewikkelde verbanden leg. ‘Ja, eh, geen idee’, zeg ik dan. Naast het feit dat ik het leuk vind om soms wat dieper na te denken over bepaalde zaken, geloof ik ook in een wereld die veel meer ‘verband houdt’ dan we in eerste instantie denken. Energie, weet je nog?

Gekleurde werkelijkheid

Nu de andere kant. Is er wel een verband? Het kan natuurlijk zo zijn dat de agent het kind en de vader nooit heeft gezien. En wellicht dacht de agent: wat kijk jij nou weer naar mij? En zo verder hebben geredeneerd. Ja, die mogelijkheid schoot ook door m’n hoofd. In dat geval bestaat het verband alleen in mijn hoofd. En een ander verband in zijn hoofd. Perceptie is namelijk realiteit. Is het zo nagelvast? Wanneer je er niet over nadenkt - in mijn ogen - is perceptie inderdaad realiteit. De werkelijkheid is daardoor altijd gekleurd en deze subjectieve werkelijkheid kan zorgen voor een verkeerde beoordeling.

Perceptie

Maar, voordat je nu zelf een conclusie trekt, is dat niet precies dé realiteit? Of eigenlijk: onze realiteit? Datgene wat wij onszelf voorhouden? Wat wij denken van de ander? Het beeld van de realiteit dat via een onbewuste spiegel weerkaatst in de ander? Misschien hebben we - de doordenker en de ‘verband-ontkenner’ - wel allebei gelijk? Dat is toch even leuk: het één sluit het ander niet uit. Met andere woorden: het één is met het ander verwikkeld in dezelfde situatie en we krijgen allebei een andere spiegel voorgeschoteld. Het één kan dus mét het ander bestaan. Concreter, het één en het ander kunnen in één situatie tegelijk voorkomen en twee realiteiten tegelijk vormen. Wauw. Wat een wonderlijke wereld leven we in.

Iedereen gelijk

Kern van het verhaal? Iedereen heeft gelijk vanuit zijn of haar perceptie. Bewust worden van deze beperking, want dat is het eigenlijk, creëert de mogelijkheid om écht in gesprek te gaan met elkaar. Zeker in deze tijd. Wat vind jij?

Strepen

Vermoeiend? Niet voor mij. Nu moet ik toch even, net als bij een zebrapad, op m’n strepen gaan staan: ik vind dit leuk. Ik krijg hier energie van. Kortom, de filosofische bodem van mijn hersenspinsel heb ik nog niet aangetikt. Wie vult aan?

Reageren op deze column? Mail dan naar michelranzijn@rodi.nl