Boek over Landsmeer in de Tweede Wereldoorlog is uit

Wijlen Tiny Kuiper was er ooit aan begonnen, maar ze heeft het nooit kunnen afmaken. Met 75 jaar bevrijding in het vooruitzicht voelde Henk van Breemen, die veel contact met Tiny heeft gehad, zich geroepen om het boek af te maken. Hij kreeg de beschikking over het de verhalen en foto's die Tiny had opgeslagen en verzamelde zelf ook materiaal. Urenlang sloot hij zich op in zijn werkkamer om het boek samen te stellen en vorm te geven.

Boeiend, lezenswaardig document

Het resultaat mag er zijn. 'Landsmeer in oorlog; belevenissen tijdens 1939-1946' is een boeiend, lezenswaardig document geworden. Aan de hand van verhalen van geïnterviewde Landsmeerders die de oorlog hebben meegemaakt, aangevuld met relevante informatie, krijgt de lezer een duidelijk beeld hoe de zwart omrande dagen zijn verlopen en hoe die zijn beleefd. Foto's en documenten maken het geheel compleet.

Landsmeerders opgetrommeld

Het boek begint met de mobilisatie. De oorlogsdreiging nam toe en Landsmeerders werden opgetrommeld om het land te dienen. Aan het Zuideinde, nabij de boerderij van Gerard Knibbe, kwam een luchtafweergeschut te staan. De soldaten verbleven in barakken.

Slecht bewapend

Veel hadden de Duitsers niet van het Nederlandse leger te duchten. Onze militairen waren slecht bewapend en de Duitsers zullen hen hooguit als lastige horzels hebben weg gewapperd. Nederland werd bezet. Onder meer Toon Bergman komt daar in het boek over aan het woord: 'De koeien moesten via het Zuideinde, Stoombootweg, Landsmeerdijk, Oostzanerdijk en Zuiddijk naar het slachthuis in de Slachthuisstraat in Zaandam. Maar onderweg op de Oostzanerdijk nabij het Barnegat werd de koeienoptocht aangevallen door geallieerde jachtvliegtuigen. De Duitsers doken in de dekking van de dijk en de koeien gingen er vandoor. De Duitsers hebben nooit meer één koe teruggevonden. Hier was ik natuurlijk zelf niet bij, maar dit is een verhaal wat onze vader ons vertelde en wij hingen als jochies natuurlijk aan zijn lippen.'

Levendige verhalen

De bezetting, die vijf jaren zouden duren, begon en het boek bevat ook daarover levendige verhalen. Zoals over Henk Hartog, die als vliegtuigbouwer/tekenaar in de Fokkerfabrieken in Amsterdam-Noord werkte. Hij zal dat met gemengde gevoelens hebben gedaan. Enerzijds beviel het hem niets dat hij voor de bezetter werkte, anderzijds werd hij niet opgeroepen voor de 'Arbeidseinsatz'. Uiteindelijk werd hij toch opgeroepen, maar hij heeft zich niet gemeld. Het heeft geleid tot een arrestatie.

Brieven van Henk Hartog

In die tijd schreef Henk Hartog regelmatig naar huis. Een deel van de brieven is door neef Hans bewaard. Henk van Breemen heeft er dankbaar gebruik van gemaakt en ze in het boek opgenomen. Zo is te lezen wat Henk op 12 mei 1944 vanuit de trein aan zijn ouders, broer en zus heeft geschreven:

'Lieve ouders, broer en zus, ik ga nu naar Amersfoort en dan vermoedelijk naar Duitsland. Ik heb eerst op de Amstelveenseweg gezeten met z'n vijven in een cel. Vraag of Dominee voor mij bidden wil en wilt U het ook voor mij doen, ik doe het ook. Ik heb nog geen honger geleden dankzij Thomas de Waal en de baten. Ik zit nu in de trein. Probeer me los te krijgen bij Fokker (Thomas de Waal). Schrijf naar Politiedoorgangslager Amersfoort. Geen geld opsturen, dat heb ik nog. Etenswaren mag wel opgestuurd. En nu maar hopen dat God ons weer levend bij elkaar wil brengen. Zo niet dan in het hiernamaals. De groeten en een zoen, dag. Henk.'

Kaal geschoren

De bevrijding sluit het boek af, met natuurlijk de ontvangst van de Canadezen, maar ook de represailles die tegenover de dorpelingen zijn genomen die met de vijand hebben geheuld. Vrouwen die het met Duitse soldaten hadden aangelegd werden kaal geschoren, dorpelingen die fout waren geweest, zoals vader en zoon Olij, werden naar Purmerend gereden en dat gebeurde niet bepaald discreet. Het volk liep uit om zijn ongenoegen te uiten.

Het complete verhaal

Het boek vertelt in 184 pagina's en met ongeveer 200 foto's en afbeeldingen het complete verhaal van Landsmeer in oorlogstijd. Het is te koop bij de Oudheidkundige Vereniging Landsmeer en bij Bruna Landsmeer voor € 15,00. Of bestel het via henkvanbreemen@upcmail.nl en maak het bedrag over op de rekening van de OVL - NL55 INGB 000 4 3398 77 t.n.v. Oudheidkundige Vereniging Landsmeer ovv boek2020.