'West-Friese accent en intonatie blijven nog generaties herkenbaar' - Taalquiz `Praat je Moerstaal` in
ANDIJK – Cultura Plus verzorgt zaterdag 3 november om 20.00 uur een avondvullend programma in de vorm van een West-Friese avond met quiz en muziek in Cultura, Kleingouw 112-113 in Andijk. Cultura Plus is een initiatief vanuit het bestuur van Cultura om het cultuurprogramma een bredere vorm en inhoud te geven, vormen die jong en oud aanspreken, in dit geval de West-Friese taalquiz 'Praat je Moerstaal'.
"Een heerlijk avondje West-Fries vermaak", laat Tineke Morsch, penningmeester van Cultura weten, "waar eenieder actief aan deelneemt. De quiz gaat uitsluitend over ons West-Friese dialect. Deelnemers hoeven niet te schrijven en spelen in teams, waarvan de leden bij elkaar aan tafel zitten en op de avond zelf samengesteld worden. Aan het einde van de quiz blijft één team over en dat zijn uiteraard de winnaars. Zij ontvangen een oorkonde en een prijs. Tussen de onderdelen door zingt iedereen gezamenlijk, onder pianobegeleiding, een aantal West-Friese liedjes, waarvan de teksten groot op een beamer in beeld worden gebracht. Iedereen kan dus meedoen!"
De quiz wordt gepresenteerd door Sjaak en Harm Steltenpool en Peter Swart. Sjaak: "Tijdens de Wervershoofse gemeenschapsveiling in 2005 bood de oudervereniging van basisschool De Schelp het ‘Westfries Dictee’ te koop aan, in navolging van Het Nationaal Dictee. Men vroeg of ik mijn medewerking wilde verlenen, omdat ik vaker met het West-Friese dialect bezig was. Ik bracht al eerder een boek uit en veel Wervershovers kennen mij van het Volksorkest, waar ik al veertig jaar deel van uitmaak."
Het West-Fries was vele eeuwen lang uitsluitend een spreektaal. Schrijven deed men zo goed en zo kwaad als het ging in het Nederlands. "Nu ons mooie dialect met uitsterven wordt bedreigd, wordt alom geprobeerd te redden wat er te redden valt en dat kan alleen maar door er zoveel mogelijk van op te schrijven. Onder auspiciën van de Stichting Creatief Westfries verschijnt al dertig jaar lang het kwartaalblad Skroivendevort, geschreven door de leden van de vier schrijversgroepen; Hoogkarspel, Hoogwoud, Langedijk en Veenhuizen. Door het schrijven in het West-Friese dialect ontstond er een dringende behoefte aan duidelijkheid en eensluidendheid over de spelling. Het ‘Westfries Woordenboek’ (1984) van dr. Jan Pannekeet, bracht de oplossing. Toch blijven er wel een aantal twijfelgevallen bestaan, bijvoorbeeld: hij = haai of hai; lelijk = lillek, lêlek, lullek of lulluk; het wordt = ’t wordt of ’t wort of eerlijk = eerlek, eerluk of eerlijk."
Verwarrend
Het leek Sjaak een te verwarrende opgave om een dictee te maken voor mensen die lezen en schrijven in het West-Fries niet gewend zijn. "Hoe maak ik daarmee een boeiend avondvullend programma, dat ook amusant is? Welke regels hanteer ik? Ik zag teveel bezwaren en stelde een quiz voor. Ze waren het met mij eens, mits ik dat dan wel zelf samenstelde. Om het goed te doen, kostte dat wel veel tijd voor een éénmalig gebruik. Peter Swart was gevraagd om te presenteren, dus met hem nam ik van tevoren de quiz door. De quizavond was een groot succes!"
Nadien nog is veel aan de opzet gesleuteld en verbeterd tot wat het nu is. De quiz wordt tegenwoordig in groepen gespeeld, zodat voor het bijhouden van de stand een derde persoon nodig was. "Dat was mijn buurman Cees Swart en na diens overlijden is dat mijn zoon Harm geworden", zegt Sjaak. "In het algemeen wordt de quiz wel als moeilijk ervaren, vooral door jonge mensen. Ze schrikken ervan hoe weinig ze nog van ons dialect weten en hoeveel West-Fries er al ‘verdwenen’ is. Momenteel zijn we met een aantal mensen bezig met de herziene versie van het West-Fries Woordenboek. Hiermee redden we het dialect niet, maar voor geïnteresseerden is het een rijk document."
Wie het West-Fries van zijn ouders meekreeg, is ongetwijfeld in het voordeel en ervaart waarschijnlijk vaak de ‘O ja-beleving’. Veel vragen hebben meerkeuze antwoorden, waarbij het gokelement aanwezig is. Moeilijk? Het gaat de organisatie vooral om de lol en de West-Friese gezelligheid. De quiz kent de volgende onderdelen: woordkennis. bijnamen van West-Friese plaatsen. spreuken en gezegdes. woord invoegen. werkwoord vervoegen. herkomst van woorden en vertalen. "Hoewel de rijkdom aan West-Friese woorden, spreuken en gezegdes steeds meer naar de achtergrond verdwijnt, blijft het West-Friese accent en de intonatie nog wel enige generaties herkenbaar", besluit Sjaak.
Nieuwsgierig geworden? Kom dan naar deze gezellige avond en doe mee. Entree kost slechts 5 euro, inclusief kopje koffie of thee. Reserveren kan op CulturaPlus2.0@gmail.com onder vermelding van naam en het aantal personen.
