Vroegere tijden

Aan het eind van de 16e eeuw kwamen in de Zaanstreek Stijfselmakerijen tot ontwikkeling. Zo ook in Oostzaan. Parralel aan de Roemersloot werden bedrijfjes gevestigd aan het Westerstijfselmakerspad en het Oosterstijfselmakerspad (thans de Dr. Scharffstraat). Stijfselmakerijen moeten een bloeiende tak van nijverheid zijn geweest. Aan het einde van het Stijfselmakerspad stond een fabriek die voorheen eigendom was van Arend Latenstein, echter deze was overgegaan in handen van 'De Bijenkorf' in Koog aan de Zaan. Maar het ging ook wel eens mis; en daarover vertelt de vroegere gemeentesecretaris Jan de Boer. Het was op zondagmorgen 4 januari 1925 en de fabriekschef van de stijfselfabriek De Arend - voorheen Het Varken - ontdekte dat er brand was ontstaan in de fabriek. En niet zo’n kleine brand ook. Hij zag onmiddellijk dat deze brand er niet een was die de plaatselijke brandweer zou kunnen blussen. Hij greep de telefoon en belde één van de officieren van de Vrijwillige Brandweer in Zaandam.
Het stormde en omdat de fabriek omgeven was met houten woningen was het gevaar dat de brand zou overslaan op de kleinere woningen groot. Er was dus gevaar voor uitbreiding van de brand. Bij elkaar waren dat ongeveer 70 woningen die met de harde westenwind behoorlijk gevaar liepen. De situatie werd dan ook met de minuut hachelijker. Om acht uur arriveerde de Zaandamse Vrijwillige Brandweer met twee spuiten. Twee spuiten van Oostzaan waren al in werking en een derde moest nog komen. Aan elkaar gekoppelde slangen werden uitgerold over het 400 meter lange Stijfselmakerspad. Een Oostzaanse babyspuit werd in een mestschuit naar de brand gevaren en hielp mee in het blussen. Met vier fikse stralen gingen nu de Zaandammers over tot het blussen van de brand. Duidelijk was het dat de fabriek niet meer te redden viel, dus was de aandacht geconcentreerd op het behoud van de houten woningen. Een groot houten pakhuis waar juist enkele dagen daarvoor een hoeveelheid tarwemeel was opgeslagen en dat reeds brandde, kon gelukkig worden gered. Maar ook de woningen waaronder een andere stijfselfabriek van de firma Avis uit Zaandam vielen niet aan het vuur ten offer. Een in brand geraakte hooischelf werd door de Oostzaanse brandweer uitgespoten en behouden.
Wat was nou de oorzaak? De brand bleek te zijn ontstaan in de machinekamer. Machine en ketel gingen verloren en de fabriek werd niet meer herbouwd. De Oostzaanse bevolking was bijzonder ingenomen met de hulp van de brandweer uit Zaandam. De volgende dag ontving de Vrijwillige Brandweer al een dankbetuiging van Burgemeester Teer. Ook ontvingen zij een waarderend schrijven van de Stijfselfabriek De Bijenkorf die alle onkosten voor haar rekening nam en de Vrijwillige Brandweer nog met een gratificatie vereerde.