Tuinder en schone warmteprojecten onder druk door torenhoge gasprijs

Algemeen
Afbeelding
(Foto: Pexels)

De tuinbouwsector die vorig jaar een exportrecord brak, wordt hard getroffen door de uit de pan gerezen gasprijzen. Daarmee komen duurzame biomassa- en aardwarmteprojecten onder druk te staan. De sector heeft het kabinet kortgeleden een brandbrief aangeboden.

door Evelyne Lammerding

De landbouwexport was vorig jaar voor het eerst goed voor meer dan 100 miljard euro. Om precies te zijn ging het om 104,7 miljard euro, meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) eind vorige week. De cijfers zijn gebaseerd op onderzoek van het CBS en de Wageningen University.

De landbouwexport groeide met 9 procent ten opzichte van 2020. De sierteeltsector bracht vorig jaar het meeste op; er werd voor 12 miljard in het buitenland afgezet. Daar werd 6 miljard euro aan verdiend. De sierteeltexport kwam 25 procent hoger uit dan in 2020.

De andere kant van de medaille is de gasprijs. Die steeg in de herfst van vorig jaar explosief, is niet meer op het oude niveau teruggekomen en blijft naar verwachting na de winter langdurig hoog.

Gevolg van de zes tot negen keer zo hoge prijs is dat de liquiditeit bij tuinbouwondernemers naar een zorgelijk niveau of zelfs tot nul daalt, zegt Jacco Vooijs van Glastuinbouw Nederland. “Daardoor wordt het moeilijk lonen en het eigen inkomen te betalen.’’

Vooijs wijst ook op de energietransitie waar het land middenin zit: “De sector is daar zelf, met de overheid, actief in. De bedoeling is dat de tuinbouwsector in 2040 klimaatneutraal is. Daarvoor bestaan bijvoorbeeld aardwarmteprojecten, waarvan de meeste tuinbouwprojecten zijn.’’

Probleem

Probleem voor de tuinbouw is dat subsidie voor duurzame energie is gekoppeld aan de gasprijs. Een ondernemer ziet de subsidie verdampen als de gasprijs hoog is: “Stel dat de norm voor de gasprijs 20 cent is,’’ zegt Vooijs, “maar de prijs die je betaalt is 50, 60 cent. Dan zit je met een hele hoge onrendabele top en ontvang je steeds minder subsidie.’’

Daardoor wordt het moeilijk, zo niet onmogelijk, de aardwarmteprojecten te financieren. “Het hangt in de lucht dat sommige projecten stoppen. De energietransitie staat stil als er dit jaar en op de langere termijn geen subsidie meer is.’’

Zo zetten hoge gasprijzen fossielvrije energie onder druk. “We hebben vrijdag samen met de hele tuinbouwketen een brandbrief aangeleverd bij het kabinet aan het ministerie van Economische Zaken, LNV en Klimaat.’’

In de brief vraagt de sector het kabinet mee te denken over oplossingen voor de aanhoudende hoge gasprijs. De sector pleit ervoor anders om te gaan met de subsidie.

Vooijs verwacht dat de overheid meegaat in de brandbrief. “Maar wat kunnen zij? Ik geloof in de wil, want klimaat is belangrijk. En de tuinbouw is een partij in Nederland die de durf en de wil heeft te helpen.’’

Zekerheid

De tuinbouwwoordvoerder verwacht ook dat gas belangrijk blijft, omdat het zekerheid levert: “Als het mistig en windstil is, ontstaat disbalans op het elektriciteitsnet.‘’

Zonnepanelen en windmolens leveren op deze dagen onvoldoende stroom. “De meeste tuinbouwbedrijven die gas gebruiken, hebben een WKK-contract met elektriciteitscentrales. Op grijze, stille dagen gaan de WKK’s aan en leveren ze veel stroom terug op het net. Stroom voor de maatschappij,’’ aldus Vooijs.

Marktwerking

Het goede 2021 staat overheidssteun volgens hem niet in de weg. “De hoge gasprijs heeft niets met marktwerking te maken. Dat is geopolitiek. Daar heeft de tuinbouw geen invloed op. Daarom ook is overheidssteun nodig.’’ Tenslotte is de tuinbouwsector niet in staat de meerkosten aan gas in de prijs door te berekenen, voegt hij toe. De sector wacht de overheidsreactie af.