Sipke (79) vijftig jaar lid van Belangen Tuinvereniging Zaanderhorn
ZAANDAM – “Je hebt een beetje onkruid zeun”, zegt Sipke de Vries tegen zijn tuingenoot Herman Visser als hij op zijn complex loopt. “Ik heb nog geen tijd gehad, maar als jij het wil opruimen, ga je gang”, pareert Herman alert. Sipke lacht en zegt ‘Ik ga voor jouw tuin echt niet eerder dan kwart voor zeven naar de tuin.” De 79-jaar jonge Sipke werd afgelopen weekend in het zonnetje gezet door het bestuur van de Belangenvereniging Tuinders Zaanderhorn (BTZ) omdat hij maar liefst 50 jaar lid was. Herman en zijn vrouw Anneke vierden hun zilveren jubileum bij de kleinste tuinvereniging van Nederland (‘ook de mooiste’ aldus de tuinfans). Te vinden op het een haast vergeten stukje Zaandam als verscholen, groen paradijsje in de buurt bij de veerpont tussen Zaandam en Amsterdam.
Door Dirk Karten
Wie het tuincomplex bezoekt, snapt gelijk waarom Herman op zijn tuinhuisje ’t Paradijs heeft staan. Want wie in Zaanstad heeft een schitterende ruimte om te tuinieren én kan op de groenstrook aan het Noordzeekanaal, in de schaduw onder de bomen lekker luieren en kijken naar de imposante schepen die voorbij varen? “We pachten de grond van Rijkwaterstaat. De tuinen zijn ooit aangelegd voor de pontwachters”, legt bestuurslid Jenny Wilsdorf uit.
Kropsla en kool groeien het beste op kippenmest
De tuinen zelf bestaan al sinds Bruynzeel het recht van erfpacht kreeg. Als vereniging BTZ is men inmiddels ook aangesloten bij het Algemeen Verbond van Volkstuindersverenigingen in Nederland. Met z’n veertien tuinen is het de kleinste officiële tuindersvereniging van Nederland.
Herman en Anneke, 25 jaar lid van de tuinvereniging. (Foto: Peter Bongers)
Sipke (79) 50 jaar lid Belangen Tuinvereniging Zaanderhorn
“Op ons gebiedje is er een diversiteit aan bomen, planten, paddenstoelen, insecten en wilde dieren te vinden, waaronder volgens de wet beschermde en bedreigde soorten. Zoals de veenmol, egel, hazen, ijsvogel, Vlaamse gaai, ransuil, vleermuizen, salamanders (dus ook reigers) en wilde bijen. Je ziet hier ook bedreigde soorten als de grauwe kikkerdief, kerkuil en vleermuizen. Vervolgens zijn er heel veel verschillende vogels te vinden”, aldus Jenny.
Een gouden jubileumbord op de deur van Sipke. (Foto: Dirk Karten)
Sipke betrok al in 1971 zijn 702 m2 grote tuin. Hij heeft een werkzaam verleden bij Bruynzeel. Vol trots laat de geboren Fries zijn sfeervol ingerichte keet zien. De versgezette koffie pruttelt gezellig op het petroleumstelletje. De keet komt van zijn voormalig werkgever en dient nu als tuinhuisje.
Bruynzeel
“Zie je de hardhouten vloer? Die is van afgekeurd hardhout. Zat er een knoest in of was het iets dikker dan gewenst, dan werd het weggegooid en nam ik het mee naar de tuin. Ik moest voor de keet tweeënhalf uur overwerken. Daarna kwam de Bruynzeel directie bij mijn tuin kijken. Zagen ze alleen de hoge schutting en kreeg ik te horen ‘ik zie niets’. Ja, dat was ook de bedoeling”, lacht Sipke - die in de Bruynzeel drogerij werkte - schalks. “Denk je nou echt dat ik ervoor heb overgewerkt? Op een gegeven moment hadden we ‘voor elke deur die de zagerij verliet, een nieuwe directeur’….”
De keet die ooit van Bruynzeel was. (Foto: Dirk Karten)
Kippenmest
Sipke is het schoolvoorbeeld van een stoere kerel met het hart op de juiste plaats. Hij eet het hele jaar door van wat zijn tuin opbrengt. “Ik heb vanmorgen de touwtjes opgehangen waar de tomatenplanten tegenop gebonden moeten worden.” Kropsla, spitskool, (‘groeit het beste op kippenmest’), prei, aardbeien, speciebonen en een aardappelfamilie waar je U tegen zegt kom je in zijn grote tuin tegen.
Kruimig aardappeltje
“Van Bildstar tot Irene. Ik heb vastkokers maar ook een lekker kruimig aardappeltje van eigen tuin”, zegt Sipke als hij op z’n klompen een rondleiding geeft over het complex.
“Ik begin steevast om zeven uur op de tuin. Wel knap ik rond twee uur ‘s middags even een uiltje.” Het is hem van harte gegund na een leven van hard werken dat hem zichtbaar goed heeft gedaan. Sipke praat met het enthousiasme van een jonge vent over ‘zijn‘ tuinvereniging. Maar dat geldt voor iedereen die we spreken op het complex.
Hazen
In de tuin van zilveren jubilarissen Herman en Anneke vinden we onder meer peren- en appelbomen. Maar ook kersen, perziken, bramen en frambozen. En een schitterend zelfgemaakt tuinhuisje. “We hebben sinds twee jaar ook water op het complex. De keuken komt van Marktplaats”, zegt Herman die ook de penningen van de vereniging beheert. Naast wat de grond opbrengt aan voedsel, is zijn tuin een oase van rust, bloemen en planten.
Zo begonnen Herman en Anneke op de tuin 25 jaar geleden.
“Eigenlijk hebben we hier alles. Ook qua natuur. De hazen springen soms om je heen. Al heb ik wel een stukje gaas in de compostcontainer gemaakt want een muizenfamilie had zich daarin genesteld”, lacht hij.
‘Rafelrandje’
Nieuwkomers Peter Bongers (67) en zijn vrouw moeten nog werken aan de aanleg van hun tuin. “Ik kende het complex al, maar werd gebeld toen er een tuin vrij kwam. Ik hou van het stoere terrein. Noem het een ‘rafelrandje’ van de stad. Een prachtig, ruim, tikje wild terrein. Ik hou bovendien van de manier waarop het bestuur je – in vertrouwen dat je het niet misbruikt– de vrijheid geeft.”
De tuin van Jenny en haar man.
Zijn vrouw laat de kas zien waar de vorige bewoner ‘grondverwarming’ in had aangelegd. “Hij zat in zijn huisje bij de potkachel lekker een shagje te roken en een kopje koffie te drinken. In de kas zie je een pijp uit de grond komen waar de warmte die de kachel geeft in uitkomt. Als dit geen goed voorbeeld is van de circulaire economie is, weet niet meer”, vertelt het echtpaar lachend.
Gemeenschapszin
Jenny – secretaris bij de tuinvereniging - legt uit dat van oudsher aan de leden zo weinig mogelijk regels worden opgelegd. “We gaan als bestuur uit van een gezonde gemeenschapszin. Je helpt elkaar waar nodig. Ruilt plantjes als dat kan. Als bestuur sturen we een attentie als we weten dat iemand bijvoorbeeld ziek is. Maar hoe je tuiniert, mag je zelf weten.” Herman vult aan: “Je kunt je hier echt als God in Frankrijk voelen.”
Iedere tuin heeft zo z’n eigen identiteit. In de een overheerst de hoeveelheid kippenrennen, bij de ander waan je je in Italië of op een tropisch eiland met palmbomen of in een Mediterraan land waar de cactussen welig groeien.
Palmbomen aan de boorden van het Noordzeekanaal.
“Al zijn we nu bezig met een nieuwe kas voor onze cactussen want die vinden het Nederlandse winterklimaat niet fijn”, vertelt Jenny over de tuin die ze samen met haar man heeft. Ook zo’n juweeltje waarin je onder meer een zelfgebouwde pizzaoven ziet, palmbomen, antieke landbouwgereedschappen maar ook de nodige groentes.
Kakelverse eitjes
Alle tuinen komen uit op de, voor publiek, afgesloten dijk aan het Noordzeekanaal. Die grasstrook wordt gezamenlijk onderhouden. Het is lastig afscheid nemen van dit verscholen pareltje aan het Noordzeekanaal. Vooral op een moment als de zon schijnt en je de serene rust ervaart op het unieke, haast vergeten stukje Zaanstad waar veertien gelukkigen hun paradijsje waarmaken.
Gewapend met een doosje kakelverse eieren van de kippen die rondscharrelen bij Sipke keren we terug naar de redactie om bovenstaande tekst te schrijven. En gelijk heimwee te krijgen…
