Wandelen langs de geschiedenis van papierfabriek Van Gelder Zonen

Algemeen
Oplevering van de nieuwe papiermachine PM 11 in 1952.
Oplevering van de nieuwe papiermachine PM 11 in 1952. (Foto: Waterlands Archief/ Deelcollectie Historisch Genootschap Wormer)

WORMER - Generaties lang was papierfabriek Van Gelder Zonen niet alleen een grote werkgever in Wormer en omgeving, maar met meerdere vestigingen ook een begrip in de papierindustrie. Op 18 augustus 1981 werd de papierfabriek in Wormer failliet verklaard. Het bedrijf was in de loop der jaren al behoorlijk afgeslankt, toch kwamen er nog 85 werknemers op straat te staan, een grote klap voor Wormer en omgeving. Omdat het deze zomer veertig jaar geleden is dat de fabriek werd gesloten, heeft Annemieke Butter als vrijwilliger bij het Waterlands Archief twee wandelroutes gemaakt over de geschiedenis van Van Gelder Zonen. 

De fabriek is gesloopt en op het voormalige fabrieksterrein zijn halverwege de jaren ’80 en begin jaren’ 90 van de vorige eeuw een industrieterrein en een woonwijk gebouwd. Veel straatnamen herinneren nog aan de Van Gelderperiode. Delen van het Van Gelder Zonen-archief zijn na verschillende omzwervingen onder andere bij het Waterlands Archief in Purmerend terecht gekomen. 

Twee kilometer lang

Beide routes zijn circa twee kilometer lang en sluiten op elkaar aan maar kunnen ook afzonderlijk van elkaar worden gelopen. Het verdient aanbeveling om te starten met de Wandelroute Van Gelder Zonen Wormer: Basisroute die begint bij de vroegere woning van de directeur aan de Zaandammerstraat 72. De auto kan eventueel bij de nabijgelegen sporthal een plekje krijgen. 

De beschrijving naar het beginpunt is in de route opgenomen. Bij de Witte Villa kan de route eventueel worden vergroot met de Wandelroute Van Gelder Zonen Wormer: De uitbreidingsroute (een extra lus) kan op de basisroute verder worden gevolgd.

Geschiedenis

Tijdens de routes wordt op ruim twintig locaties verteld over de geschiedenis van Van Gelder Zonen. Aan de orde komen onder andere de locaties waar verschillende onderdelen van het bedrijf waren gevestigd, waar de bedrijfswoningen stonden of nog staan, wordt verteld over het productieproces en beroepen die daarbij werden uitgeoefend.

Routes staan online

De twee routes zijn te vinden op de erfgoedwebsite van het Waterlands Archief: www.waterlandopdekaart.nl bij het thema Van Gelder Zonen, Wormer. Belangstellenden kunnen eerst de bronnen in het thema bekijken; de routes staan onderaan. De routes zijn voorzien van plattegronden en kunnen thuis worden geprint of met de mobiel of tablet worden gelopen.

Papierfabriek Van Gelder Zonen met rechts het ketelhuis, ca 1935.
Arie de Lange, papiermaker bij Van Gelder Zonen, 1956.