‘Vrijheid is een heel luxueus artikel’
ZAANDAM – “Met het lied ‘Zoveel’ probeer ik duidelijk te maken dat 102.000 niet zomaar een getal is. Het gaat om 102.000 mensen die zijn vermoord. Elke naam staat voor een uniek mens. Wat voor prachtige mensen waren daarbij? Mensen die hun leven niet hebben kunnen leven waardoor wij als mensheid zoveel talent zijn misgelopen. Er zoveel mooie dingen niet zijn gebeurd…”, zegt de Zaanse zanger, theatermaker en liedjesschrijver Maarten Peters. Zijn muziek weerklinkt op zondag 19 september als koning Willem-Alexander, samen met Jacques Grishaver, voorzitter van het Nederlands Auschwitz Comité´, het nieuwe Holocaust Namenmonument in Amsterdam onthult.
Met de onthulling krijgt Nederland ruim 75 jaar na de Tweede Wereldoorlog eindelijk een monument met de namen van de 102.000 Nederlandse Holocaustslachtoffers die geen graf hebben. De realisatie is het levenswerk van Jacques Grishaver waar hij, samen met zijn vrouw Loes en de mensen van het Auschwitz Comité jaren voor heeft gestreden.
Zanger/songwriter Maarten Peters treedt op voor de koning tijdens onthulling Holocaust Namenmonument
“Een groot gevoel van schaamte overviel me toen ik voor het eerst hoorde dat er veel verzet was tegen dit monument, terwijl het zo’n mooi rein idee is. Een idee van een bevlogen man, Jacques Grishaver. Hij heeft hier jaren voor gestreden. Een plek waar de nabestaanden van 102.000 mensen troost kunnen vinden. De naam van hun opa of kind terug kunnen zien op de wand. Eindelijk een plek voor de mensen zonder graf die in de Tweede Wereldoorlog werden vermoord”, legt Zaandammer Maarten Peters uit.
Sinds 2005 worden om de vijf jaar de 102.000 namen voorgelezen van de mensen die uit Nederland zijn weggevoerd naar de vernietigingskampen onder het motto ‘nooit meer’. Maarten schreef voor de eerste editie het stuk Namen. Een muziekstuk voor piano en strijkkwartet met een oorspronkelijke lengte van 116 uur.
“Zo lang duurt het om de tekst van dit muziekstuk voor te lezen. Dat bestaat dus uit de ruim 102.000 namen die op het Holocaust Namenmonument voor altijd zijn vereeuwigd. 116 uur achter elkaar namen opnoemen. Zonder pauze, dag en nacht…”, aldus Maarten die daarmee het enorme aantal mensen benadrukt die de hel in de concentratiekampen niet overleefden.
‘Nooit meer’
“Ik ben zeer vereerd dat zondag een aantal muziekstukken van mijn hand worden gespeeld uit de cyclus Bevroren tranen. Muziek en teksten die betrekking hebben op het herdenken van de Tweede Wereldoorlog en waarmee ik inhoud wil geven aan die twee woorden ‘Nooit meer’ in de breedste zin van het woord.
Deze liederen bestrijken allerlei facetten van deze donkere periode zoals het verzet, burgerslachtoffers, het Joodse verhaal en de militaire kant. De stukken die zondag gespeeld gaan worden zijn nog nooit zo op hun plaats zijn geweest als bij dit indrukwekkende monument”, meent Maarten Peters.
Artist Impression van het namenmonument.
Om de vijf jaar namen noemen is één, maar een fysieke herdenkingsplek voor deze slachtoffers ontbrak. Voor Truus Stern (90), een dierbare vriendin van Maarten Peters, betekent het bijvoorbeeld dat ze eindelijk de naam van haar vader terugziet op een herdenkingswand. Truus overleefde zelf de oorlog door te verblijven in dertien onderduikadressen. “Ik ben ontzettend blij dat ze aanstaande zondag één van de bijzondere gasten bij de onthulling”, aldus Maarten Peters. “Trouwens niet onbelangrijk om te vermelden, iedereen kan één of meerdere namen adopteren op dit monument. Zie: www.holocaustnamenmonument.nl
Liederencyclus Bevroren Tranen
Het is geen toeval dat de muziek van de Zaandamse zanger en tekstschrijver zondag weerklinkt. Hij is sinds 1999 bezig met de liederencyclus Bevroren Tranen. De nummers Namen en Zoveel die bij de onthulling worden gespeeld, maken deel uit van het muzikale levenswerk van Maarten Peters. Het laat een heel andere kant zien van de man die onder meer liedjes en songteksten schreef voor Rob de Nijs, Liesbeth List,Willeke Alberti en Margriet Eshuijs.
“Met het repertoire uit de Bevroren Tranen cyclus zal ik niet de hitlijsten bestormen”, zegt Maarten met kenmerkende Zaanse nuchterheid. “Ze zijn bedoeld en vooral te horen bij bijzondere herdenkingsgelegenheden.”
‘Noodzaakliedjes’
Maarten heeft zich meer dan twintig jaar muzikaal vastgebeten in – wat hij zelf zegt - ‘noodzaakliedjes’. Het begon in 1999 met het nummer De treinen hebben kleur. Hij zong dit tijdens de dodenherdenking in kamp Westerbork.”
“We hadden toen de Kosovo crisis. Een ontzettend belangrijk deel van onze Europese geschiedenis. Wat ik overigens nog een ‘blauwe maandag‘ heb gestudeerd, maar dit terzijde. De asielstroom die toen op gang kwam, inspireerde mij tot het maken van De treinen hebben kleur. Ik vroeg daarmee aandacht voor een actie van het Rode Kruis om hulp te bieden aan de vluchtelingen die ’n nachts per trein de oorlog ontvluchten. Frits Spits hoorde het nummer en draaide het in zijn Avondspits op de radio. Vervolgens werd ik uitgenodigd het nummer te zingen tijdens de 4 mei Herdenking van Drenthe op het Kampterrein van Westerbork. Zo werd ik steeds vaker gevraagd voor dit soort bijeenkomsten.”
Intens en doorvoeld
Ho, stop, beste lezer. Voordat we in de historie blijven steken even een kijkje in hoe Maarten Peters nu in het leven staat. Want om hem te interviewen moet je hem eerst weg zien te krijgen uit de plek waar hij het liefste is: de studio. De bevlogen zanger/tekstschrijver pakt gelijk pen, papier en gitaar als de inspiratie zich aandient. En dat is maar goed ook. Want als niet-kenner van dit deel van zijn repertoire kan de schrijver van dit artikel alleen maar diep respect hebben voor het talent waarmee hij in woorden en muziek zijn gevoelens vastlegt. De teksten en bijpassende muziek van de Bevroren Tranen-cyclus raken je tot in het diepst van je ziel. Intens en doorvoeld.
Het is maar goed dat verzetsstrijder Truus Menger bij een optreden van Maarten was en zei ‘uw optreden ontdooit het verdriet in mijn hart’. Het inspireerde de Zaandammer tot het schrijven van Bevroren tranen. En het elk jaar nieuw lied te maken voor de liederencyclus. Zie ook: www.bevrorentranen.squarespace.com)
Market Garden Old Comrades group
Natuurlijk is Maarten Peters trots om op te mogen treden voor de koning en het hoge gezelschap. Maar sinds hij aan de Bevroren Tranen cyclus begon, heeft hij al menig indrukwekkende bijeenkomst meegemaakt. De gesprekken die hij daar voerde met nabestaanden tekende Maarten op in zijn indringende songteksten.
“Zo werd ik in 2007 gebeld door de organisatie van de Market Garden herdenking (het geallieerden offensief september’44 waarbij luchtlandingstroepen strategische bruggen op Nederlands grondgebied moesten veroveren-red). Bij de Market Garden Old Comrades group ontmoette ik honderd van die krasse knarren die voor onze vrijheid hadden gevochten. Geweldige kerels waar er helaas steeds minder van in leven zijn. Op dit moment ben ik trouwens bezig met een grote compositie opdracht voor de regimentsfanfare Garde Jagers en grenadiers. Een geweldig orkest van defensie met betrekking tot de herdenking van Market Garden.”
En wat betekent vrijheid voor Maarten Peters? (stilte) “Heel basaal; doen wat je wilt. Ik ga niet in op de vaccinatiediscussie maar kijk liever naar wat er zich nu afspeelt in Afghanistan. Wij zijn in het westen zo vrij als een vogel. Daar zijn de mensen vogelvrij verklaard. Vrijheid is niet vanzelfsprekend. Het is een heel luxueus artikel.”
Onthulling live op tv
Tijdens de onthulling weerklinkt eerst het – instrumentale - nummer Namen. Als de koning samen met Jacques Grishaver het monument betreedt, speelt Maarten Peters samen met Co Vergouwen en Christan Grotenbreg een tweede versie van Namen. Dit blijven ze spelen tot de laatste bezoekers het monument heeft verlaten.
De onthulling van het Holocaust Namenmonument wordt zondag 19 september live uitgezonden door de NOS op NPO 1. De uitzending begint om 13.30 uur en duurt tot circa 15.15 uur. Er zijn verschillende sprekers waaronder minister-president Mark Rutte en burgemeester van Amsterdam, Femke Halsema. Ceremoniemeester is Jeroen Krabbé.
