Nieuw boek vol historische onthullingen over Pasgeld en ‘t Haantje
Wilbert van Bijlerts boek over Pasgeld en ‘t Haantje is een feestje voor mensen met historische belangstelling. We bespreken hier drie mooie vondsten.
“Als je kijkt met een geschiedkundige blik, is je omgeving veel leuker”, vindt Van Bijlert, lid van de Historische Vereniging Rijswijk en redacteur van buurtblad De Drassige Driehoek. Hij vindt het belangrijk dat de levensverhalen van bewoners uit zijn buurt worden opgeschreven. “Als je er niks mee doet, is het ook weg.”
Oorlogsdagboek
Twee jaar geleden vierde Rijswijk 75 jaar Bevrijding. Van Bijlert: “Ik vroeg me af: wat is hier in de Tweede Wereldoorlog geweest?” Hij zocht en vond veel over die periode. “Wat nu TNO is, is ooit gestart als een munitiefabriek, eind jaren ‘30. Later kwam daar een gaarkeuken. In de Hongerwinter werd de soep met een boot gedistribueerd over de Delftse Vliet.”
Langs de Vliet, intocht geallieerden, mei 1945; op de achtergrond de Calvé-fabriek. - Haags Gemeentearchief
Uit een Pasgelds oorlogsdagboek: ‘Er is groente zat te krijgen, maar schandelijk hoge prijzen
Ook vond hij het oorlogsdagboek van Wout Tersmette. Een citaat in Van Bijlerts boek, met datum 14 april 1945: “Op het Jaagpad zijn twee oude mensen van ondervoeding gestorven. De nood wordt nu wel zeer hoog. Er is groente zat te krijgen, maar schandelijk hoge prijzen. Een bloemkooltje f5,-. Ze moeten gauw komen de geallieerden, anders is het voor de meeste mensen niet meer nodig.”
Compartimenteringskering
De compartimenteringskering bij de Kerstanjewetering, op de grens van Rijswijk en Delft, is al hónderden jaren oud. “Volgend jaar is het 550 jaar geleden dat er toestemming is verleend om de keersluis te bouwen. Op een kaart uit 1556 zie je die schuif al,” aldus Van Bijlert. “Als je eenmaal een waterweg graaft, en het ligt niet in de weg, blijft het altijd liggen. De structuren die je ziet op deze plattegrond uit 1611, zijn 400 jaar later nog hetzelfde. De Vliet, de Kastanjewetering, de Spieringwetering en de Lange Kleiweg.”
De mensen die hier woonden, waren op Delft georiënteerd
Delft
“Op deze kaart uit 1712 zie je dat de ontginningssloten in Rijswijk van noord naar zuid lopen, en in Delft juist van west naar oost. Dit gebied was vanaf de Middeleeuwen al Rijswijks. Maar de mensen die hier woonden, waren op Delft georiënteerd. Vroeger had de burgemeester van Delft, Teding van Berkhout, hier een buitenplaats, Pasgeld. Nog steeds is het kengetal hier 015, terwijl het in de rest van Rijswijk 070 is. Een adressenboek uit 1937 laat zien dat hier veel arbeiders van de Delftse gistfabriek woonden.”
‘Gesigt bij het Verlaat in de Castanje, aan het Haantje’ (1970) - Stadsarchief Delft
In een brief uit 1912 verzoekt een aantal gezinnen de gemeente om een lagere school in de buurt, zodat zij niet meer naar Delft hoeven uit te wijken. Maar de gemeente achtte “den tijd om naar bij het Haantje en Sion een school te doen bouwen nog niet gekomen”. Met de bouw van RijswijkBuiten kwam de school er 100 jaar later eindelijk toch.
Op donderdag 24 maart presenteert Wilbert van Bijlert zijn boek ‘De geschiedenis van Pasgeld en ‘t Haantje’ in informatiecentrum RijswijkBuiten. Het is daarna op meerdere plekken te koop voor €7,50.
