‘Het Koetshuis is het enige gebouw dat nog het begrip Sion kan definiëren’
Het oude, vervallen pand in Sion was ooit een koetshuis op een landgoed dat qua uitstraling niet onderdeed voor Versailles. Stadsherstel Den Haag gaat het weer herstellen tot wat het was. Over wat daar allemaal bij komt kijken, vertelt bouwkundige Erik den Breems vandaag, op de Dag van het Kasteel.
Erik is als projectleider van Stadsherstel verantwoordelijk voor dit project. “Drie jaar geleden was het hier één grote bende”, herinnert hij zich. De gemeente wilde het gebouw gerenoveerd hebben in oorspronkelijke staat. De mensen van Stadsherstel zijn daar de aangewezen experts voor, en, zegt Erik met een lach, ‘de enige idioten die deze handschoen willen oppakken’: “We kopen en restaureren bedreigde monumenten en beeldbepalende panden en geven ze een passende bestemming als woon- of werkruimte.” Wat er in het koetshuis komt, is nog niet bekend, maar het wordt in elk geval geen woning; de buurt wil het een maatschappelijke bestemming geven. Komt er een huisarts? Een dagbesteding voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt? Dat weet niemand. Er hebben zich op dit moment al meerdere geïnteresseerde partijen gemeld, maar aanmelden is nog mogelijk. Intussen krijgt het koetshuis een flinke opknapbeurt.
Bouwjaar 1655
Op 30 januari werd begonnen met de sloop van diverse onderdelen. Zo is het zijgebouw inmiddels weg gesloopt. “Op die plek lag ooit een boomgaard”, wijst Erik aan. Hij heeft het dan over de 17e eeuw, de tijd waarin het koetshuis werd gebouwd: tussen 1655 en 1657, om precies te zijn. “Om deze datum te verifiëren, werd er dendrochronologisch onderzoek uitgevoerd,” licht hij toe. “Door de jaarringen van bomen in Noorwegen te vergelijken, ontdekte men dat er in 1655 bomen werden gekapt die vervolgens werden gebruikt bij de bouw van het koetshuis. Het transport duurde ongeveer een halfjaar, waardoor het aannemelijk is dat de bouw tussen 1655 en 1657 plaatsvond. Opvallend genoeg werden er geen sporen gevonden van hergebruik van balken, wat suggereert dat het pand volledig nieuw werd gebouwd.”
Ets Pieter van Call
Wat verder veel aanwijzingen geeft over de geschiedenis, is een ets van Pieter van Call uit 1725, waarop het erf van het koetshuis nauwkeurig staat afgebeeld. “De bouwsporen die werden aangetroffen tijdens het bouwhistorisch onderzoek bevestigden de waarheidsgetrouwheid van deze afbeelding,” legt Erik uit. “Alles klopt ermee.” Deze ets is ook te zien op het spandoek vóór het gebouw. Op maandag 29 mei, Tweede Pinksterdag, geeft Erik ter gelegenheid van de Dag van het Kasteel een exclusieve rondleiding aan bezoekers die geïnteresseerd zijn in de bouwkundige geschiedenis van het koetshuis. Als bouwkundige kan hij veel interessante dingen laten zien. Zoals het verschil tussen verlengde en niet verlengde schootankers, en hoe je aan de hand daarvan kunt zien dat een kozijn later gemaakt is. En: “Deze steentjes verraden ook de 17e-eeuwse bouwstijl”, wijst hij aan. “Hier zie je het iets duidelijker: er is gewerkt met klezoren. Dat werd in de 17e eeuw altijd gedaan als hoekoplossing.” Verder toont hij hoe natuurstenen blokken bovenin de muur de vroegere aanwezigheid van een staldeur verraden, en zien bezoekers een waterput uit de tuinderstijd.
Vandaag kan, wie dat interessant vindt, het koetshuis ook aan de binnenkant ontdekken. - DvE
Tuindersgebied
Want tuinders, die kwamen er uiteindelijk. “Dit was echt een gigantisch rijke buitenplaats; qua parkaanleg leek het op Versailles. Maar het hoofdhuis brandde een keer af en vanaf 1800 werden heel veel buitenplaatsen sowieso gesloopt in Nederland, omdat de adel sterk verarmde. In die tijd werd dit pand verbouwd tot twee woonhuizen. Dat valt samen met de vervanging van het dak.” Een nieuwe fase brak daarna aan: het gebied werd verkaveld tot tuinbouwgrond.
Daarmee is het koetshuis méér dan een gebouw: het getuigt van de drie tijdperken die Sion heeft doorgemaakt. Van rijke buitenplaats naar tuindersgebied, naar nieuwbouwwijk met moderne huizen. “Het Koetshuis is het enige gebouw dat nog het begrip Sion kan definiëren”, stelt Erik. Dat is, naast de bouwkundige ‘casus’ die het pand is, wat projecten als deze zo interessant voor hem maakt: “Je blijft het verhaal vertellen van de wijk. Monumenten definiëren onze omgeving. Ze vertellen onze geschiedenis, wie we zijn en waar we vandaan komen. Dat vind ik heel belangrijk.”
Koetshuis bezoeken
Tijdens de Dag van het Kasteel kunnen geïnteresseerden gratis een exclusieve rondleiding krijgen in en rond het Historisch Koetshuis. Voor de rondleiding van 16.00 tot 17.00 is een beperkt aantal plekken beschikbaar. Aanmelden is daarom gewenst via info@stadshersteldenhaag.nl. Geef hierbij je naam en het aantal personen waarmee je komt door. Het adres is Sionsweg 42-44, RijswijkBuiten. Meer informatie via 070-4238535 of stadshersteldenhaag.nl/onze-panden.
Investeren
De restauratie van het koetshuis is financieel mogelijk door een N.V. Hiervoor zijn nog certificaten te koop. Kijk voor meer informatie op www.stadhersteldenhaag.nl.
