Rijswijks Huis ter Nieuburch was het decor van historische vrede
Het is 326 jaar geleden als op 20 september 1697 de Vrede van Rijswijk wordt getekend. Deze vrede maakt een einde aan de Negenjarige Oorlog. “Door hieraan elk jaar aandacht te geven zetten we niet alleen Rijswijk op de kaart, maar staan we ook stil bij het belang van vrede”, vertelt burgemeester Huri Sahin bij de begin van de viering zaterdagmiddag in het Rijswijkse Museum.
Deze oorlog begint om te voorkomen dat de Franse koning zijn land opnieuw uitbreidt. Een lange en slepende oorlog die, zoals zo vaak bij oorlogen, zorgt voor treurnis en diepe ellende bij het gewone volk. Alleen al in Frankrijk sterven twee miljoen burgers van de honger. De Vrede van Rijswijk wordt ondertekend door Frankrijk en de zogenaamde Grote Alliantie. Deze bestaat uit de Republiek der Verenigde Nederlanden, Engeland, het hertogdom Savoie, Denemarken, Zweden, Spanje en het Duitse Heilige Roomse Rijk.
Ronde tafels
Op het moment van de vredesonderhandelingen is er geen winnende of verliezende partij. Het zijn niet de vechtende soldaten die de afloop bepalen maar de diplomaten aan de onderhandelingstafel. Gesprekken tussen diplomaten, die gelijkwaardig aan elkaar zijn. Het stadhouderlijk paleis Huis ter Nieuburch is met een lengte van 96 meter en grote zalen hiervoor bijzonder geschikt . “Daar kwam wel heel wat voor kijken. Al die onderhandelaars brachten hun eigen hofhouding mee met tientallen bedienden en die moesten allemaal onder dak worden gebracht. Voor de vredesonderhandelingen moest het paleis aangepast worden, want het protocol schreef voor dat geen van de partijen mocht worden voorgetrokken. Daarom werden er extra poorten in de muur gemaakt, zodat verschillende koetsen tegelijkertijd naar binnen konden rijden. De Fransen kregen de westelijke vleugel van het paleis tot hun beschikking. De bondgenoten van de coalitie werden in de oostelijke vleugel ondergebracht”, vertelt de Rijswijkse gemeentearcheoloog Hans Koot. “In de grote zaal van het hoofdgebouw stond een hele grote ronde tafel. Bij een ronde tafel zit niemand voor- of achteraan.”
Internationale allure
Stadhouder Frederik Hendrik koopt in 1630 voor 30.000 gulden een hofstede, laat deze afbreken en geeft opdracht om er een paleis te bouwen. Kosten noch moeite worden gespaard. In 1634 werd het paleis voltooid. Aan het paleis hebben ook Rijswijkse ambachtsmannen gewerkt. De voltooiing van de decoraties en de tuinen duurt nog tot 1638. In 1791 wordt het paleis afgebroken en op deze plek verrijst een jaar later De Naald: een herinnering aan het sluiten van de Vrede van Rijswijk. De gedenknaald is gemaakt uit materiaal van het Huis ter Nieuburch.
“Bij de afbraak in 1791 van het paleis worden de bouwmaterialen verkocht. Verkooplijsten vermelden kostbare hardsteen, dakleien en plavuizen van wit marmer”, vertelt Koot. De Rijswijkse archeoloog heeft in de loop der tijd ook nog opgravingen laten uitvoeren. Die geven niet alleen inzicht in de exacte locatie van het paleis, maar ook in de robuuste bouw. “Beerputten gaven veel restanten prijs van het leven op he paleis, zoals Delfts Blauw porselein, glaswerk en drinkglazen, maar ook aardewerk, rookpijpen, lepels en glazen kralen. Onder de grond liggen goed geconserveerde onderdelen van het monument. Daar moeten we zuinig zijn.”
Rijswijkse musical
Door heel Nederland wordt na de vrede maandenlang feestgevierd door burgers in alle uithoeken van het land. Dr. Olga van Marion, universitair docent Nederlandse Literatuur aan de Universiteit Leiden, neemt het publiek mee naar het jaar 1697 waarin van Groningen tot Middelburg tientallen triomfliederen, vredezangen en vreugdegalmen verschijnen, met als hoogtepunt een musical die zich afspeelt bij Huis ter Nieuburch. “Voor 1697 kenmerken prenten en afbeeldingen zich door diepe ellende met veel problemen en oorlogsleed. Na de vrede is het voorspoed en welvaart dat we zien.”
“Laten we er bij stilstaan en het koesteren dat we in ons land al zo lang in vrede en vrijheid mogen leven”, gaf burgemeester Sahin de aanwezigen mee. - Archieffoto
Vrede koesteren
“In 2023 is nog steeds oorlog in de wereld, zelf in Europa. Helaas worden oorlogen vaak door strijd beslist. Dat zorgt voor veel leed en zorg bij mensen. Laten we daar bij stilstaan en het koesteren dat we in ons land al zo lang in vrede en vrijheid mogen leven. Dat het leven ons in een democratische rechtstaat beschermd en verbindt. Dat we ons daarvoor blijven inzetten. En dat we dat ook kunnen doorgeven aan toekomstige generaties”, gaf burgemeester Sahin de aanwezigen tot slot mee.
